Ахборот-психологик хавфсизлик (3)

3-мавзу: Шахс, жамият ва давлатнинг ахборот-психологик хавфсизлигини таъминлаш

Режа:

  1. “Ахборот хуружи” қилувчиларнинг асосий объектлари.
  2. Маънавий бўшлиқни тўлдиришга уринганларнинг ниқоблари, уларнинг жозибали шиор ва ғоялар пардаси остида иш кўриши.
  3. Турли ташкилотлар, ОАВ ва миллий қадриятларга нисбатан амалга оширилаётган таҳдидлар.
  4. Собиқ мустабид тузум даврида буюк аждодларга, байрам ва урф-одатларимизга қилинган тажовузлар.
  5. Амир Темур сиймоси.
  6. Давлат сиёсатига қарши ахборот таҳдидлари.

 ж7

 Жамиятда ахборот-психологик хавфсизликни таъминлашда аввало четдан ахборот хуружи қиладиганларнинг “объекти”ни аниқлаб олиш муҳимдир. Улар биринчи галда буюк аждодларга, шахсларга тарихимизга, жамиятга, маънавий қадриятларимизга, давлат сиёсатига қарши турли уйдирмалар ва бўҳтонлар уюштирадилар. Демакки, ёш авлод онгида тарихимизга ва бошқа маънавий қадриятларимизга қарши ғайришуурий фикрлар уйғотишга ҳаракат қиладилар. “Кези келганда илгари айтган бир фикримни такрорламоқчиман: бу дунёда табиатда ҳам, жамиятда ҳам бўшлиқ бўлмайди. Қаердадир бўшлиқ пайдо бўлдими, ҳеч шубҳасиз, уни албатта кимдир тўлдиришга ҳаракат қилади,– деб таъкидлайди давлатимиз раҳбари.– Ҳозирги кунда ким кўп – ана шундай маънавий бўшлиқни тўлдиришга уринадиган, шунинг ҳисобидан ўзининг ғаразли мақсадларини амалга оширишни ўйлаб юрганлар кўп. Минг афсуски, бу кучларнинг асл қиёфаси, мақсад-муддаолари ва имкониятларини тўла ва аниқ-равшан тасаввур қилиш осон эмас. Нега деганда, улар кўпинча турли ниқоблар, жозибали шиор ва ғоялар пардаси остида иш кўради. Бундай кучларнинг ихтиёрида жуда катта моддий, молиявий ресурслар ва имкониятлар мавжуд бўлиб, уларнинг пухта ўйланган, узоқ ва давомли ёвуз мақсадларига хизмат қилмоқда”1.

Жамиятда маънавий бўшлиқ бўлишини пойлаб юрадиган ва кези келганда унга вайронкор ғояларини тиқиштиришга ҳаракат қиладиган бузғунчилар қай йўсинда таҳдид қилишлари кундай равшан бўлиб қолган. Таҳдидлар биринчи галда шахс, жамият ва давлатга қарши қаратилган бўлади. Сиёсий, ҳарбий, иқтисодий, маданий, экологик, миллий масалаларда ҳам ички ва ташқи таҳдидлар сезилиб туради. Давлат ва нодавлат ташкилотларига, оммавий ахборот воситаларига, маънавий қадриятларга нисбатан амалга оширилаётган таҳдидлар ҳам жуда кўп.

Интернет дунёни ягона ахборот маконига айлантирган ҳозирги даврда тўғридан-тўғри давлат, жамият ва шахсга қаратилган таҳдидлар кўпайиб кетмоқда. Уларнинг таъсир кўрсатиш йўллари хилма-хил. Айниқса, тарихий шахсларга маънавий таҳдид қилишда турли усуллардан фойдаланилмоқда.

Собиқ мустабид тузум даврида буюк бобокалонимиз Соҳибқирон Амир Темурга нисбатан жуда кўп адолатсизликлар қилингани сўнгги йилларда яратилган тарихга оид китобларда атрофлича ёритилган. “Минг афсуски, кўп йиллар давомида мустабид босқинчи мафкура даврида бизни Амир Темурдек буюк бобокалонимиздан, бой ўтмишимиздан айириб, халқимизнинг маънавиятини, ғурурини, ифтихорини ерга урмоқчи бўлдилар,– деган эди Юртбошимиз 1996 йил 18 октябрь куни Шаҳрисабз шаҳрида Амир Темур ҳайкалининг очилиш маросимида сўзлаган нутқида.– Юртимизда, жумладан, Шаҳрисабзда бевосита Соҳибқироннинг саъй-ҳаракатлари билан бунёд этилган тарихий обидалар харобага айлантирилди. Ҳатто ул зот ва авлодларининг қабр-мақбаралари ҳам “илмий тадқиқотлар” ниқоби остида талон-тарож этилди, топталди”2. Шунга қарамай азалдан маънавияти юксак халқимиз улуғ аждодларининг табаррук номларини, бетакрор ишларини ва авлодларига қолдирган бой меросларини ҳамиша муқаддас билиб келди. Эл қалбида эъзозланиб келган буюк зотга нисбатан тарихий адолат тикланди! Бу улуғ сиймога нафақат Ўзбекистонда, балки жаҳондаги турли мамлакатларда ҳам катта эътибор билан қаралмоқда! Юртимиз мустақиллиги шарофати билан Шаҳрисабзда, Самарқандда ва Тошкентда Амир Темурнинг улуғвор ҳайкаллари қад ростлади. Пойтахтда буюк бобокалонимизнинг муҳташам музейи барпо этилди. 1996 йилда Соҳибқироннинг 660 йиллиги юртимизда катта тантана қилинди. Шу билан бир қаторда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Париждаги қароргоҳи – ЮНЕСКОнинг муҳташам саройида ҳам юксак эҳтиром билан нишонланди. Амир Темурга нисбатан тарихий адолатни тиклашда Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов бош ташаббускор ва ташкилотчи бўлгани баайни ҳақиқат3.

Атоқли адиб Пиримқул Қодировнинг “Амир Темур сиймоси” илмий бадиасида буюк бобокалонимизга нисбатан турли йилларда кўплаб уйдирма ва бўҳтонлар бўлгани атрофлича ёзилган. Уларни ўз номи билан тарихий шахсга нисбатан “ахборот хуружи”, деб аташ мумкин. Жумладан, Ибн Арабшоҳнинг “Темур тарихида тақдир ажойиботлари”, М.Брюннинг “Мен жаҳонни очган Темурман”, 1992 йилда Москвада босилиб чиққан “Тамерлан”, инглиз адибаси Хильде Хуккемнинг “Етти иқлим султони”, А.Ю.Якубовскийнинг “Темур” деб номланган китобларида ҳақиқатга тўғри келмайдиган хаёлий уйдирмалар кўп учраши, академик В.В.Бартольднинг айрим сўзларида Амир Темурни “саводсиз бўлган” деган гаплари қанчалик ассоссиз эканлиги “Амир Темур сиймоси” китобида теран илмий таҳлиллар воситасида очиб берилган.

Таассуфки, буюк бобокалонимизга нисбатан уйдирмалар, сохта гаплар ҳанузгача давом этмоқда. “Сўнгги асрларда пайдо бўлган баъзи китобларда Тарағай баҳодирнинг номини «Тўрғай» деб ёзиш ҳоллари ҳам учрайди. Бу ҳеч бир мантиққа тўғри келмайди,– деб ёзади муаллиф.– Тўрғай – кичкина сайроқи қуш. Баҳодирлар авлодидан бўлган амирга бундай нисбат бериш тўғри эмас. Туркий тилда Тарағай сўзи “нурдай таралсин, кўпайсин, катта ҳудудларни эгалласин” деган маъноларни билдиради”4. Бундай тилаклар ижобат бўлишига урғу берган адиб шу ўринда Амир Темур ўзининг суюкли невараси Улуғбекка дастлаб Тарағай деб исм қўйганини ҳам эслатиб ўтади.

Тарихий шахсларнинг номларини “ахборот хуружи”дан ҳимоя қилишда зарур факт ва далиллар билан кўрсатиб бериш мақсадга мувофиқдир. Атоқли адиб Пиримқул Қодиров Соҳибқироннинг тарихий ғалабаси билан бугунги тенгсиз истиқлолимизни шундай муқояса қилади: “Энг баланд тоғ чўққиси ана шундай баланд чўққидан кўзга аниқроқ кўринади. Биз ҳам Амир Темур етакчилигида халқимиз эришган мустақилликнинг нақадар юксак қадрият бўлганини Ўзбекистон истиқлоли йилларида яққол кўрдик”5. Демак, буюк аждодларимизга, бошқа шахсларга қилинадиган турли ахборот хуружларига қарши курашда атоқли адибларимизнинг мана шундай тажрибаларидан ҳам ибрат олиш мақсадга мувофиқдир.

Тарихий шахслар ҳақида тарихчилар, шоирлар кўплаб асарлар яратиши ўзига хос анъана бўлиб келган. Шу билан бир қаторда уларга нисбатан турли даврларда ахборот хуружлари қилиб келинганидан ҳам кўз юмиб бўлмайди. Темурийлар сулоласидаги ёрқин сиймолардан бири бўлган Муҳаммад Тарағай Мирзо Улуғбекнинг бетимсол ишлари ҳақида биз асосан тарихий, адабий-бадиий асарлар орқали яхши биламиз. Унинг дунё тарихида тутган ўрнини ҳазрат Мир Алишер Навоий ушбу сатрларида шундай таърифлаган:

 

Темурхон наслидин султон Улуғбек,

Ки олам кўрмади султон анингдек.

Анинг абнойи жинси бўлди барбод,

Ки давр аҳли биридин айламас ёд.

Ва лек ул илм сори топти чун даст,

Кўзи олдинда бўлди осмон паст.

Расадким боғламиш – зеби жаҳондур,

Жаҳон ичра яна бир осмондур.

Билиб бу навъ илми осмоний,

Ки ондин ёзди “Зижи Кўрагоний”.

Қиёматга декинча аҳли айём,

Ёзарлар онинг аҳкомидин аҳком.

 

Ўз замонасидан бошлаб ўтган асрлар мобайнида ва бугунги кунгача ҳам Улуғбек сиймоси тарихий асарларда ўзига хос тарзда улуғланган. “Қомуслар бош таҳририяти” томонидан 1996 йилда нашр этилган “Темур ва Улуғбек даври тарихи” тўпламида ана шу тарихий асарлар ҳақида маълумотлар кўп. Жумладан, Камолиддин Абдураззоқ Самарқандийнинг 1468-1471 йилларда ёзилган “Матлаъ ус-саъдайн” солномасида Улуғбек расадхонаси ҳақида кенг маълумотлар берилган. Алишер Навоий “Мажолис ун-нафоис” асарида Мирзо Улуғбекни нафис адабиёт билан шуғулланган давлат арбоби сифатида тасвирлайди.

1394 йил 22 мартда таваллуд топган буюк бобокалонимиз Муҳаммад Тарағай Мирзо Улуғбек ҳақида гап кетганида гоҳо унинг фожеали ўлимига ҳам албатта “урғу берилиши” замирида ҳам ўзига хос ахборот хуружи бордек туюлади. Ахир, буюк алломанинг муборак номини тилга олганда унинг улуғвор ишлари, авлодларига қолдирган бой тарихий мероси ҳақида сўзлаш мақсадга мувофиқ эмасми? Абдуллатифнинг фожеасини дўмбира қилавериш билан бутун темурийлар шаънига доғ тушураётгандек туюлади.

Таассуфки, бугунги кунда ҳам темурийлар шаънига гоҳо интернет орқали ахборот хуружлари бўлаётганига бефарқ қараш мумкинми? Самарқандда Амир Темур мақбарасини – “Гўри Амир” (яъни, “Амирнинг гўри”) деб аташ улуғ сиймо шаънига хуруждан бошқа нарса эмас!.. Мир Алишер Навоий ўз назмида буюк бобокалонни Темурхон деб атадими, ана шу муносабатнинг ўзи биз учун ибрат бўмоғи лозим. Токи, бу буюк сиймо номини “Темурланг” шаклида айтилишига бефарқ қарамаслигимиз зарур. Мирзо Бобур таъбири билан айтганда, бобокалонимизнинг қабрини ҳам “Амир Темур мақбараси” деб юритиш мақсадга мувофиқдир. Бу билан буюк аждодларнинг муқаддас номларини кишибилмас ахборот хуружларидан ҳимоя қилган бўламиз. Зеро, “бугунги кунда дунёнинг айрим ҳудудларида ана шундай ҳаракатлар натижасида катта маънавий йўқотишлар юз бераётгани, миллатнинг асрий қадриятлари, миллий тафаккури ва турмуш тарзи издан чиқаётгани, ахлоқ-одоб, оила ва жамият ҳаёти, онгли яшаш тарзи жиддий хавф остида қолаётганини кузатиш мумкин,– деб таъкидлаган давлатимиз раҳбари.– Энг ёмони, бундай хуружларнинг пировард оқибати одамни ўзи туғилиб ўсган юрти ва халқидан тонишга, ватанпарварлик туйғуларидан маҳрум этишга ва ҳамма нарсага лоқайд бўлган шахсга айлантиришга қаратилганида намоён бўлмоқда”6. Демак, жамиятимизда аждодларга, тарихий шахсларга нисбатан бўладиган ахборот хуружларига ҳеч қачон бефарқ қараб бўлмайди.

Модомики, буюк аждодлар ҳақида гап кетдими, аввало уларнинг улуғвор ишларини тилга олиш мақсадга мувофиқдир. Буюк алломаларнинг илм-фан ривожидаги нуфузи шу қадар юксак эдики, уларнинг исми шарифлари ер куррасидагина эмас, балки самода ҳам шуҳрат топди. Атоқли астроном Ян Гевелий томонидан 1647 йили нашр қилинган “Селенография” китобида Ойдаги кратерлардан иккитаси икки буюк ватандошимиз – Аҳмад Фарғоний ва Мирзо Улуғбек номи билан аталади7. Демоқчимизки, тарихий шахслар ҳақидаги улуғвор фикрлар айтиб турилиши ҳам уларга қаратилган ахборот хуружларига қарши муносиб жавобдир.

Жамиятга нисбатан қилинадиган ахборот хуружлари кўпинча халқ урф-одатлари, анъаналари, байрам ва маросимларига қилинадиган тажовузларда аён кўринади. Биргина мисол, собиқ мустабид тузумнинг сўнгги йилларида республикамизда Наврўз байрамини нишонлаш таъқиқлаб қўйилди. Ўша давр матбуотида бу байрамни “эскилик сарқити” деб таърифлаганлар ҳам бўлди. “Наврўзнинг икки минг йиллик тарихи давомида худбин манқуртлар, жоҳил шоҳу амирлар, дин пешволарию жаҳолатпарастлар таъқиқ қилдилар,– деб ёзади тарихчи олим Шавкат Миралимов.– Наврўзнинг расмий жиҳатдан қайта тикланганига бир йилдан кўпроқ муддат ўтганига қарамай, амалда ҳали ҳам турли тўсиқ ва қийинчиликларга дуч келмоқда”8.

Очиғи, Наврўз каби байрамлар, қатор миллий анъана ва урф-одатларимиз юртимиз истиқлоли шарофати билан қайта кашф этилди. Ҳар йили Наврўз байрами Тошкентда катта тантана қилиниши ва бутун мамлакатимизда кенг нишонланиши қадриятларимиз чинакам қадр топаётганини кўрсатади. Демак, бундай қадриятларга нисбатан қилинадиган ахборот хуружлари жамиятга маънавий таҳдиддан бошқа нарса эмасдир.

Мафкуравий таҳдидлар, “ахборот хуружи” аввало одамлар, айниқса ёшлар дунёқарашига салбий таъсир кўрсатади, жамоатчилик фикрини чалғитади. Бу ўз навбатида юрт осойишталигига ва жамият барқарорлигига путур етказади. Билинтирмай онгга таъсир кўрсатадиган ахборот шахс, оила ва жамиятни ўз комига тортаверади. Давлат тараққиётига, биринчи галда, маънавий, сиёсий, иқтисодий, маданий юксалишига салбий таъсир кўрсатади. Демак, ахборот қандай мақсадда тарқатилганини, унинг ижобий ёки салбий, фойдали ёки зарарли жиҳатларини фарқлаш учун одамлар онги ҳамда маънавияти юксак даражада бўлиши лозим. Айниқса, ОАВ ходимлари педагоглар, зиёлилар ва бошқалар биринчи галда ахборот-психологик хавфсизлик тушунчасига эга бўлишлари мақсадга мувофиқдир. Юртбошимиз таъбири билан айтганда, “маърифатпарварлик биз учун ҳам ўз аҳамиятини йўқотгани йўқ, йўқотмайди ҳам. Ақл-заковатли, юксак маънавиятли кишиларни тарбиялай олсаккина, олдимизга қўйган мақсадларга эриша оламиз, юртимизда фаровонлик ва тараққиёт қарор топади. Агар шу муаммони ечмасак, барча тоат-ибодатларимиз бир пул: тараққиёт ҳам, келажак ҳам, фаровон ҳаёт ҳам бўлмайди”9.

Ахборот таҳдидларининг энг хавфлиси – давлат сиёсатини таъминлашга қаратилган бўлади. Шахсга нисбатан қилинган хуруж тор доирани қамраб олса, давлат ва жамиятга таҳдид бутун бир мамлакат, халқ тинчлигини хавф остига қуяди. Бу жуда катта ва жиддий муаммони юзага келтириши мумкин.

Ахборот хуружларига қарши курашнинг самарали йўлларидан бири – мамлакат ўзини ўзи ахборот билан таъминлашидир. Албатта, бундай ахборот тўлиқ, сифатли ва ҳаққоний бўлиши шарт, акс ҳолда жамият аъзолари янада хорижий манбаларга мурожаат этишлари мумкин. Инсон психологиясининг шундай бир хусусияти борки, агар у бирор бир воқеа бўйича уч-тўрт соат ичида маълумот ололмаса, пайдо бўлган бўшликни ҳар хил уйдирма ва миш-мишлар тўлдиради. Шул боис, ахборот асрининг муҳим шартларидан бири – давлат ва жамиятнинг барча бўғинлари учун тезкор ахборот алмашинувини таъминлашдир. “Шу маънода, ахборот оламидаги устунлик кўп нарсани ҳал этадиган бугунги вазиятда мустақил онг ва мустақил фикрга эга бўлган шахсни тарбиялаш масаласи нафақат маънавий, керак бўлса, муҳим сиёсий аҳамият касб этади,– деб таъкидлайди давлатимиз раҳбари.– Бу ўта муҳим вазифани амалга оширишда таълим-тарбия тизими, ижтимоий-сиёсий, маънавий-мафкуравий масалалар билан шуғулланадиган идоралар, давлат ва нодавлат ташкилотлар, сиёсий партиялар ўз ҳиссасини қўшиши табиий, албатта, лекин бу борада оммавий ахборот воситаларининг ўрни ва таъсир кучи беқиёс, десак, ҳеч қандай муболаға бўлмайди”10.

Ҳар қандай ахборот инсонга турли даражада руҳий (психологик) таъсир кўрсатади. Ахборотнинг таъсирчанлиги шу даражадаки, у инсон дунёқараши ва ҳатто фикрлаш даражасини ўзгартириб юбориши мумкин. Бу жараёнда салбий ахборот инсон фикрини, ҳатто феъл-атворини ҳам номуносиб томонга ўзгартириб юбориши ҳеч гап эмас. Инсон ахборотсиз яшай олмайди. У доим янгиликлар эшитишга эҳтиёж сезади. Шу ўринда айтиш жоизки, кўпчилик негадир кўпроқ салбий ахборотларни эшитишга мойил бўлади. Айтайлик, замонавий кўп қаватли иморат бунёд этилгани ҳақидаги ахборотнинг қизиғи йўқдек туюлади. Худо кўрсатмасин, бирор бино қулаб тушса, у ҳақдаги ахборотни такрор-батакрор эшитгиси, иложи бўлса, шу фожеа ортида яна қандайдир мудҳиш гаплар чиқишини кутадиганлар ҳам кўп бўлади.

Одамлардаги ана шу “эҳтиёж”ни яхши билган айрим хориж радиолари имкон қадар ур-йиқит, портлашлар, уруш-жанжаллар, вайронагарчликлар, сунъий равишда бўлса-да “норозиликлар” ҳақидаги хабарларни устомонлик билан, имкон қадар ошириб-тошириб, бўрттириб тарқатишга ҳаракат қиладилар. Бу билан улар ўзларини ҳозиржавоб, ҳақиқат жарчиси қилиб кўрсатмоқчи бўладилар. Ишонувчан одамлар онгига шу тариқа таъсир кўрсатиб, номаъқул ғоянинг ҳам “тўғри эканлигини” исботлашга уринадилар.

Ахборот хуружлари шароитида инсоннинг психологик ҳимояси қай даражада бўлиши аввало ўзига боғлиқдир. Шу ўринда, яхшига эргашдинг – етдинг муродга, ёмонга эргашдинг – қолдинг уятга, деган мақолни эслаб туриш фойдадан ҳоли бўлмайди.

Ўзбекистонга нисбатан четдан бўладиган “ахборот хуружлари”нинг асл мақсадлари барчага бирдек аён бўлиши лозимдир. Бундай ҳаракатлар асосан хорижий оммавий ахборот воситалари, турли нодавлат ташкилотлар, сиёсий кучлар, гуруҳлар ва ҳоказолар томонидан амалга оширилиши кузатилмоқда.

Шу ўринда ички таҳдидларни ҳам тўғри баҳолаш зарур. Яъни, аҳолини зарур ахборот билан тўла таъминлаш борасида муаммолар мавжудлиги, фуқаролик жамияти институтлари кутилган даражада ривожланмагани ва фуқароларнинг давлат ва нодавлат ташкилотларига мурожаатлари гоҳо жавобсиз қолиб кетиши шундай таҳдидларга замин яратади. Шуни айтиш жоизки, кенг аудитория билан ишлашда психология қонунларини билмасдан туриб самарали фаолият кўрсатиб бўлмайди. Масалан, ҳар бир инсон ҳулқи, нуқтаи назари ва позицияси турли ахборот ёрдамида ҳар хил бошқарилиши мумкин. Айрим мутахассислар фикрича, сиёсатшунослар ёки журналистлар бир воқеани, битта фактни шундай талқин қила оладики, ундан кенг аудитория ижобий ёки, тескариси, салбий хулоса чиқариши одатий ҳолга айланган11.

Бугун жамият ахборот-психологик хавфсизлигига таҳдид солиши мумкин бўлган манбаларни ўрганиб бориш ўша салбий иллатларнинг олдини олишга хизмат қилади. Миллатчилик, шовинизм, империявий тафаккур, мафкуравий экспансионизм ва бошқа шу каби иллатларни қўзғатувчи давлатлар, ташкилотлар ва шахслар ана шундай манбага айланиши мумкин12.

Албатта ҳар бир давлат ўз халқи манфаатларига, жамият тараққиётига хизмат қиладиган ахборотлар оқимини ўзи вужудга келтиради. Бунинг учун журналистлар билан бир қаторда сиёсатшунослар, файласуфлар, социологлар ва бошқа соҳа кишилари бир мақсад йўлида ҳаракат қиладилар. Бошқа давлат вакиллари ўзга мамлакат тараққиётига хизмат қиладиган ахборот оқимини ҳеч қачон вужудга келтирмаслиги кўриниб турибди. Билъакс, ўзгалар ўз мақсадига хизмат қилиши одатий ҳол. Улар бошқа мамлакатларга “ахборот хуружи” қилиши мумкин. Бундай хуружлардан ҳимояланиш аввало ҳар бир шахс, оила, давлат ва жамият манфаатлари учун хизмат қилади.

Мамлакатни четдан бўладиган ахборот таҳдидларидан асраш учун кураш айниқса журналистлардан улкан масъулият талаб қилади. Яъни, бу вазифани асосан журналистлар амалга оширади. “Ҳозирги вақтда оммавий ахборот воситаларининг вазифалари ҳам, улар олдига қўйиладиган талаблар ҳам кўп. Лекин энг муҳими – ҳаёт ҳақиқатини тўлақонли акс эттиришдан иборат. Чунки ҳақиқат журналистиканинг ўзгармас ва доимий шарти бўлиб келган ва шундай бўлиб қолиши зарур. Айни вақтда матбуот ва эфир орқали ҳақиқатни ёритиш, одамларга етказиш ҳар қайси журналистнинг билим ва тажрибаси, унинг профессионал маҳоратига, гражданлик позициясига боғлиқ эканини ҳам унутмаслигимиз лозим,– деб таъкидлади давлатимиз раҳбари.– Албатта, ҳақиқатни очиб бериш дегани бир қарашда жуда содда, ҳаттоки, жўн гап бўлиб туюлиши мумкин. Ҳақиқат ё бор, ё йўқ, унинг нимасини очиб бериш мумкин, деган савол туғилиши ҳам балки ўринлидир. Лекин мафкуравий кураш тобора кескинлашиб бораётган бугунги замонда шундай устаси фаранглар борки, улар ҳар қандай ёлғонни ҳам ҳақиқат деб шундай боплаб тушунтириб қўядики, баъзан қип-қизил уйдирмаларга қандай ишонганингизни билмай қоласиз”13. Бу эса жамият ахборот-психологик хавфсизлигига таъсир этмай қолмайди. Айниқса, ёшлар онгига салбий таъсир қилувчи бундай ахборот хуружларига вақтида барҳам берилмаса нохуш ҳолларга олиб келиши ҳеч гапмас. Энг аввало ёшлар онги ва қалбида етарли даражада мафкуравий иммунитетни шакллантириб бориш ахборот хуружларига қарши курашда ғоят муҳим ўрин тутади.

Шу ўринда Россиядаги бир ҳолатни кўз олдимизга келтирайлик. “Америка овози” (“Голос Америки”) радиоси орқали Россия ҳаётига оид танқидий ахборот тарқатилса, руслар уни қандай “қизиқиш” билан кутиб олишади? Мафкуравий иммунитети анча кучли бўлган рус ёшлари хориж радиосининг сафсаталарига деярли қулоқ ҳам тутмаслигини изоҳлашга ҳожат йўқ.

Ўзбек ёшлари орасида ҳам мафкуравий иммунитети юқори йигит-қизлар кам эмас. Афсуски, баъзи ёшлар ҳақида бундай дейиш қийин. Шунинг учун ҳам юртимизда шахснинг ақлий қобилияти, билимини ўстириш билан бирга, уни жисмонан бақувват, ахлоқий ва руҳий жиҳатдан баркамол қилиб вояга етказиш масаласига катта аҳамият берилмоқда. Миллий истиқлол ғояси, Кадрлар тайёрлаш миллий дастурининг ҳам пировард мақсади шу14. Маънан етук ва мафкуравий иммунитети етарли даражада шаклланган ёшлар эса ҳар хил ёт ғоялар, маънавий таҳдидлар, ахборот хуружлари таъсирига берилмайди. Зеро, бугунги кунда дунёнинг айрим ҳудудларида ана шундай ҳаракатлар натижасида катта маънавий йўқотишлар юз бераётгани, миллатнинг асрий қадриятлари, миллий тафаккури ва турмуш тарзи издан чиқаётгани, ахлоқ-одоб, оила ва жамият ҳаёти, онгли яшаш тарзи жиддий хавф остида қолаётганини кузатиш мумкин. Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, энг ёмони, бундай хуружларнинг пировард оқибати одамни ўзи туғилиб ўсган юрти ва халқидан тонишга, ватанпарварлик туйғуларидан маҳрум этишга ва ҳамма нарсага лоқайд бўлган шахсга айлантиришга қаратилганида намоён бўлмоқда15. Токи, ҳар бир фуқаро, ёш авлод доимо шахс, жамият ва давлатнинг ахборот-психологик хавфсизлигини таъминлаш моҳиятини тўла англаб етиши зарур.

 

Назорат саволлари:

  1. “Ахборот хуружи” қиладиганларнинг мақсади нима?
  2. “Ахборот хуружи” биринчи галда қайси “объект”ларга қилинади”
  3. Буюк аждодларга қай йўсинда “ахборот хуружи” қилинади?
  4. Тарихимизга нисбатан “ахборот хуружи” қандай амалга оширилади?
  5. Маънавий қадриятларимизга нисбатан “ахборот хуружи” қандай амалга оширилади?
  6. Давлат сиёсатига қарши турли уйдирмалар ва бўҳтонлар уюштиришдан мақсадлари нима?
  7. Сиёсий, ҳарбий, иқтисодий, маданий, экологик, миллий масалаларда бўладиган таҳдидлар деганда нимани тушунасиз?

ж1

1 Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. –Т.: Маънавият, 2008. – 12 б.

2 Каримов И.А. Амир Темур ҳақида сўз. –Т.: Ўзбекистон, 1996. – 38 б.

3 Қаранг: Қодиров П. Амир Темур сиймоси. –.: Ўзбекистон, 2007. – 103 б.

4 Қодиров П. Амир Темур сиймоси. –.: Ўзбекистон, 2007. – 9 б.

5 Ўша асар, 102 б.

6 Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. –Т.: Маънавият, 2008. – 12-13 б.

7 Қаранг: ўша асар, 42 б.

8 Миралимов Ш. Наврўз. –Т.: 1990. – 4 б.

 

9 Каримов И.А. Миллий истиқлол мафкураси – халқ эътиқоди ва буюк келажакка ишончдир. –Т.: Ўзбекистон, 2000. – 23-24 б.

10 Каримов И.А. Энг асосий мезон – ҳаёт ҳақиқатини акс эттириш. –Т.: Ўзбекистон, 2009. – 9 б.

11 Қаранг: Мўминов Ф.А. Шахс, жамият ва давлатнинг ахборот-психологик хавфсизлигидаги манбалар ва уларнинг турлари. /Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат ва жамият қурулиши академияси жорий архиви, 2006.

12 Қаранг: Пахрутдинов Ш. Тараққиётга таҳдид: назария ва амалиёт. –Т.: Akademiya, 2006. – 73 б.

13 Каримов И.А. Энг асосий мезон – ҳаёт ҳақиқатини акс эттириш. –Т.: Ўзбекистон, 2009. – 10 б.

14 Қаранг: Комилов Н. ва бошқ. Маърифатли жамият мухолифлари. – –Т.: Академия, 2005. – 20-21 б.

15 Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. –Т.: Маънавият, 2008. – 12-13 б.

You may also like...

54 Responses

  1. Menga ushbu ma’ruza juda yoqdi ushbu ma’ruzani to’liq o’qib chiqib ko’p ma’lumotlarga ega bo’ldim va bilmagan savollarimga javob topa oldim.

  2. Menga ushbu ma’ruza juda yoqdi ushbu ma’ruzani to’liq o’qib chiqib ko’p ma’lumotlarga ega bo’ldim va bilmaga savollarimga to’li

  3. Menga ushbu ma’ruza juda yoqdi ushbu ma’ruzani to’liq o’qib chiqib ko’p ma’lumotlarga ega bo’ldim va bilmaga savollarimga to’liq javob topa oldim degan umiddaman.

  4. Turli axborot hurujlaridan himoyalanish uchun har bir insonda unga qarshi mafkuraviy immunitet mavjud bo’lishi lozim. Bu to’g’rida yuqoridagi ma’ruzada bir necha fikrlarni o’qib bilib oldik. Shu bilan birga, eng avvalo, inson buning uchun o’zini anglashi, yashashdan maqsadini belgilab olishi, hayot mohiyatiga yetishishga intilishi, umuman olganda, ma’naviyatli bo’lishi talab etiladi. Ma’naviyat turli hujumlardan asrovchi eng asosiy vositalardan biri deb o’ylayman.

  5. Jamiyat va davlatni turli axborot hujumlaridan himoya qilishda biz yoshlarning ayniqsa jurnalistlarning ahamiyati katta. Chunki voyaga yetayotgan yoshlarni to’g’ri tarbiyalash shu bilan birga to’g’ri axborot bilan ta’minlash natijasida davlat yanada rivoj topadi. Menimcha, bu kabi mavzularni kengroq yoritish bilan birga amaliy mashg’ulotlar o’tkazish ham kerak

  6. Hammamizga malumki barcha sohalarda bolayotgan o’zgarishlaning barchasi bu yoshlar uchun, ularni ma’naviy savodxonligini oshirish uchun bolayotgan keng ko’lamdagi ishlardir. Maruzada takidlanganidek xar bir shaxsni mafkuraviy imuniteti kuchli bo’lsa u xech yod g’oyalarga qoshilib ketmaydi. Buning uchun barca chora tadbirlar korilmoqda. Buning uchun nima qilish yoki qilmaslik barcha barchasi ma’ruzda takidlangan. Oylamanki barcha yoshlarimiz bu maruzadan kerakli xulosalar chiqarb olishgan. Bunga yetarli darajada misollar keltirlgan. Yuksak manaviyat bu inson uchun eng to’g’ri yo’l tanlashga asosiy qurol hissoblanadi.

  7. Islomxoja:

    Hozirgi kunda shunday axborotlar mavjudki bu axborotlar asosan yoshlar ongini zaxarlamoqda. Shu sababli yurtimiz hududida shunday bir «to’siq» (BLOCK) yaratosh keraki bu to’siq yoshlar ongiga ta’sir etuvchi axborotlar yoki ba’zi bir qoshtirnoq ichidagi saytlardan foydalanish imkonini batamom man etsin!

  8. Ustozimiz To’lqin Eshbekovning aytishlaricha inson dunyodagi barcha moddiy va boshqa ne’matlarga to’yishi mumkin ekan, ammo uning axborotga bo’lgan ehtiyojini toki u hayotini yashab bo’lmaguniga qadar qondirib bo’lmas ekan. shunday ekan har bir tirik inson axborotga, biror bir yangilikka intilib yashaydi. Bizga ma’lumki har narsaning ham foydali, shu bilan birga zararli jihatlari ham mavjud. Yuqorida tilga olganimiz axborotga bo’lgan ehtiyojni foydalisi bilan qondirmas ekanmiz, ko’r-ko’rona bu ehtiyoj zararlilari bilan qondiriladi. Ma’ruzada bayon qilinishicha bobokalonimiz Amir Temurga yog’dirilgan bo’xtonlarga nega ular paydo bo’lishi bilan chek qo’yilmadi? Albatta bunga o’sha bo’shliq- o’z tarixini, tarixiy siymolarini bilmaslik sabachi bo’lgan. Hudoga shukurki, bu xatolar bugungi kunda to’g’rilanib, asosli haqiqatlar bilan o’z isbotini topdi. Bu tarixiy haqiqatlar yuzaga chiqqunga qadar necha-necha dovonlar oshib o’tilmadi deysiz. Ammo bu xatoni o’z vaqtida to’g’rilashning iloji ham mavjud edi. O’z navbatida bu vazifa o’sha davr axborot manbalariga borib taqaladi, ayni davr vaziyatidan kelib chiqib buning uchun tezkorlik, shu bilan birga ogohlik bir yetmagan deb o’ylayman. Zero hamma zararli vaziyatlar bee’tiborlikdan, savodsizlikdan kelib chiqadi.

  9. Uztoz To’lkin Eshbekov darslarida umuman tolikmayman darslarida pedogogik mahoratdan ham, jurnalistik mahoratdan ham foydalanadilar. Talabani ruhiyatini yahshi baholaydilar . Menimcha ayrim ustozlar ulardan andoza olsa arziydi .

  10. Safarov Sunnatillo:

    Dar haqiqat yuqorida keltirilgan mavzu juda ham dolzarb bõlib,bugungi kunimizda qay tomonga boqmaylik har tamonda turli hil shunga õxshash tuzoqlarni guvohi bõlmoqdamiz.Bunaqangi tuzoqlarga tushmaslik uchun insonda eng avvalo mafkuraviy bõshliq bõlmasligi va salbiy tomonlama ta’sir kõrsatadigan g’oyalar fikrlarga qarshi kurashadigan mafkuraviy immunitet bõlishi talab qiladi.Yurtboshimiz takidlaganlaridek inson miyyasidagi bõshliqlarini zararli vayronkor g’oyalar bilan emas aksincha milliy ananaviy bunyodkor g’oyalari bilan tõldirish kerak deb takidlaganlar va «Milliy istiqlol g’oyasi»fanini talim sohasiga darslik sifatida kiritganlar.Yoshlarimiz ongini doimo milliy mafkuralarimiz ananalarimizga sodiq qolgan holda kamol topishini taminlash maqsadida.Maruza bugungi kunga bag’ishlangan bõlib yoshlarimizni ogohlikka hushyorlikka chorlaydi…

  11. Zarnigorxon Yusupova:

    Axborot xurujlarini oldini olish, ularga qarshi kurashish uchun, avvalo, inson ongida mafkuraviy immunitet shakllangan bo’lishi darkor. Shundagina biz milliy mafkuramizga sodiq, har qanday axborot xurujlaridan holi bo’lamiz. Axborot xurujlariga, mafkuraviy tahdidlarga Muhtaram Yurtboshimiz aytganlaridek, fikrga qarshi fikr, g’pyaga qarshi g’oya, jaholatga qarshi ma’rifay bilan kurashmog’imiz darkor.

  12. Xudayberganov Anvar:

    Axborot xurujini ko’rinmas girdob desak mubolag’a bo’lmaydi.
    Shu o‘rinda Internet haqida ikki og‘iz so‘z: U ham kishilarga ko‘maklashishda ilg‘or o‘rinlarni egallagan, butun dunyoni kompyuter va mobil telefonlari orqali bog‘lab, birlashtirib turuvchi axborot tizimi. Biz undan istalgan ma’lumotni olishimiz, ma’lumotni uzatishimiz va qabul qilishimiz mumkin. Birgina misol, ilgari ijodkor qog‘ozga yozilgan materialini konvertga joylab pochta orqali tahririyatga jo‘natib, natijasini haftalab, oylab kutgan bo‘lsa, hozirgi kunda internet tarmog‘ida mavjud e-mail (elektron pochta) orqali ma’lumotni bir zumda va sifatli jo‘natish, shu onning o‘zida uning yetib borgani yoki bormaganini bilishning imkoni bor.
    Internet ko‘plab afzalliklarga ega, biroq salbiy jihatlardan ham holi emas. Unda «odnoklassniki.ru”, «мой мир”, «face book” singari ijtimoiy tarmoq hamda «Vkontakte.ru” kabi saytlar borki, ko‘plab yoshlar ushbu tarmoqlarning asosiy foydalanuvchilariga, ta’bir joiz bo‘lsa, doimiy mijozlariga aylanib qolgan. Ko‘pchiligini kollej, litsey va maktab o‘quvchilari, voyagayetmagan yoshlar tashkil etadi. Ularning aksariyati bo‘sh vaqtini «Internet-kafe”larda o‘tkazadi, shavfqatsizlikni targ‘ib qiluvchi o‘yinlarni o‘ynaydi, behayolik va zo‘ravonlik aks etgan videoroliklarni tomosha qiladi, ulardan ta’sirlanadi, miyasida bema’ni xayollar ildiz otayotganidan bexabar qoladi. Jangari o‘yinlar hamda videoroliklarni tomosha qilishga mukkasidan ketgan o‘smir ongida atrofdagilarga nisbatan jizzakilik, befarqlik, sovuqqonlik kabi illatlar shakllanmayotganligiga kim kafolat bera oladi?
    Hozirgi kunda internet tarmog‘iga uyali aloqa vositasi (sotka) orqali ham ulanish va foydalanishning mumkinligi yanada ko‘proq qulayliklarni tug‘dirmoqda: bu-istalgan ma’lumotni istalgan yerda topish, ko‘ra olish degani. Hozirda mazkur usuldan foydalanish, ayniqsa, yoshlar orasida anchayin ommalashgan.Ularning aksariyati qo‘l telefonlari xotirasiga buzg‘unchilik, zo‘ravonlik, shavfqatsizlik, pornografiya va behayolikni targ‘ib qiluvchi uncha-muncha videoyozuvlar, kliplar, suratlarni kiritib olayotganliklari ham sir emas. Achinarlisi shundaki, bunday holatlar natijasida yoshlar «vertual olam” ta’siriga tushib qolmoqdalar. Bu esa axloqsizliklar, bezoriliklar, ma’naviy buzuqliklarning kelib chiqishiga sabab bo‘lyapti

  13. Xudayberganov Anvar:

    Axborot xurujini ko’rinmas girdob desak mubolag’a bo’lmaydi.
    Shu o‘rinda Internet haqida ikki og‘iz so‘z: U ham kishilarga ko‘maklashishda ilg‘or o‘rinlarni egallagan, butun dunyoni kompyuter va mobil telefonlari orqali bog‘lab, birlashtirib turuvchi axborot tizimi. Biz undan istalgan ma’lumotni olishimiz, ma’lumotni uzatishimiz va qabul qilishimiz mumkin. Birgina misol, ilgari ijodkor qog‘ozga yozilgan materialini konvertga joylab pochta orqali tahririyatga jo‘natib, natijasini haftalab, oylab kutgan bo‘lsa, hozirgi kunda internet tarmog‘ida mavjud e-mail (elektron pochta) orqali ma’lumotni bir zumda va sifatli jo‘natish, shu onning o‘zida uning yetib borgani yoki bormaganini bilishning imkoni bor.
    Internet ko‘plab afzalliklarga ega, biroq salbiy jihatlardan ham holi emas. Unda «odnoklassniki.ru”, «мой мир”, «face book” singari ijtimoiy tarmoq hamda «Vkontakte.ru” kabi saytlar borki, ko‘plab yoshlar ushbu tarmoqlarning asosiy foydalanuvchilariga, ta’bir joiz bo‘lsa, doimiy mijozlariga aylanib qolgan. Ko‘pchiligini kollej, litsey va maktab o‘quvchilari, voyagayetmagan yoshlar tashkil etadi. Ularning aksariyati bo‘sh vaqtini «Internet-kafe”larda o‘tkazadi, shavfqatsizlikni targ‘ib qiluvchi o‘yinlarni o‘ynaydi, behayolik va zo‘ravonlik aks etgan videoroliklarni tomosha qiladi, ulardan ta’sirlanadi, miyasida bema’ni xayollar ildiz otayotganidan bexabar qoladi. Jangari o‘yinlar hamda videoroliklarni tomosha qilishga mukkasidan ketgan o‘smir ongida atrofdagilarga nisbatan jizzakilik, befarqlik, sovuqqonlik kabi illatlar shakllanmayotganligiga kim kafolat bera oladi?
    Hozirgi kunda internet tarmog‘iga uyali aloqa vositasi (sotka) orqali ham ulanish va foydalanishning mumkinligi yanada ko‘proq qulayliklarni tug‘dirmoqda: bu-istalgan ma’lumotni istalgan yerda topish, ko‘ra olish degani. Hozirda mazkur usuldan foydalanish, ayniqsa, yoshlar orasida anchayin ommalashgan.Ularning aksariyati qo‘l telefonlari xotirasiga buzg‘unchilik, zo‘ravonlik, shavfqatsizlik, pornografiya va behayolikni targ‘ib qiluvchi uncha-muncha videoyozuvlar, kliplar, suratlarni kiritib olayotganliklari ham sir emas. Achinarlisi shundaki, bunday holatlar natijasida yoshlar «vertual olam” ta’siriga tushib qolmoqdalar. Bu esa axloqsizliklar, bezoriliklar, ma’naviy buzuqliklarning kelib chiqishiga sabab bo‘lyapti..

  14. Xudayberganov Anvar:

    Ba’zida ijtimoiy tarmoqlardan muttasil foydalanayotgan, vertual olamga «boshi bilan sho‘ng‘ib ketgan” ayrim yoshlar bir-birlari bilan suhbatlashish chog‘ida bema’ni so‘zlar, iboralarni qo‘llamoqdalarki, eshitib yoqa ushlaydi kishi. Ayrimlari esa bir og‘iz so‘z demay, yelkani-yelkaga, boshni-boshni «beozor” urishtirish bilan kifoyalanadi. Qiziq, bu nima? Salomlashishning yangi ko‘rinishimi? Ular balki shunday salomlashish, so‘zlashish bilan zamonaviylikka, o‘zlarining tili bilan aytganda «четкий” bo‘lishga urinar, biroq bunday so‘zlashish, ikki gapning biriga jargon so‘zlarni qistirib o‘tish odobsizlikdan boshqa narsa emas! Savol tug‘iladi: qiziq, yoshlar bularni qayerdan o‘rganyapti ekan? Buni ham internetning, ayrim noma’qul ijtimoiy tarmoq va saytlarning salbiy ta’siri deyish mumkin.

  15. Qodirjon Yusupov:

    Mavzu juda yaxshi va to’liq yoritilgan. Uni o’qigan har bir talabani o’ylashga, fikrlashga majbur etishi aniq. Biz buyuk yurt farzandlarimiz, bizning bobolarimiz buyuk bo’lishgan shunday ekan chetdan kelayotgan, bir gala nodonlar iste’molga kiritgan har qanday bemanigarchiliklarni qabul qilavermasligimiz kerak. Ommaviy madaniyat, turli jaholatni targ’ib qiluvchi guruhlar ana shunday bizga yot bo’lgan va asranishimiz talab etiladigan narsalardir. Biz o’zimizda turli axborot hurujlariga imunitetni shakllantira bilishimiz darkor. Bu zinhor zamondan ortda qolish emas, balki o’zimizning buyuk tariximizni buyukligicha asray bilishimiz va bobolarimizga munosib avlod bo’lishni ta’minlovchi harakatdir.

  16. Qodirjon Yusupov:

    Albatta, yuqorida autib o’tgan bemanigarchiliklarga mukkasidan ketib ulgurgan yoshlar ham oramizda talaygina. Ular o’zlarini o’ta zamonaviy, barcha narsada oldinda deb tasavvur qilishadi, aslida esa bu oldinga chiqish emas, manqurt kabi qayoqdagi axmoqlarning nog’orasiga o’ynashdan boshqa narsa emas!

  17. Qodirjon Yusupov:

    Biz esa shunday tengdoshlarimizni bu yo’ldan qaytarish, ularga aslida bu ishlarning tagida nima yotganini tushuntirish, ba’zi narsalarda zamondan biroz «ortda qolish» ham zarar qilmasligini anhlab yetishlariga ko’maklashishimiz darkor. Aslida Universitetda o’tilayotgan shunday fanlarning asl maqsadi ham menimcha shundan iborat, haqiqatni tushungan biz kabi talabalar yo’ldan adashib qolayotgan yoshlarni haqiqat tarafiga o’tiahlariga yordam berishimiz shart va zarurdir!

  18. Ha bu mavzu dolzarbligi bilan va faqat bir millatga emas butun insoniyatga tegishliligi bilan ham dolzarbligini yo’qotmaydi.
    Jahon axborotlarini muntazam kuzatib turaman kuni kecha quyidagi xabar berildi: Ishid yana Islom Iroq Shom davlati o’zining internetdagi ommaviy muloqot dasturini ishlab chiqarayotganini e’lon qilibdi. Bu dastur ishga tushgandan so’ng qanday oqibatlarga olib kelishini bir tasavvur qilib ko’raylik??!!

  19. Mavzuda tilga olingan «Axborot xurujlari»dan himoyalanish uchun, albatta, mafkuraviy immunitetimiz, ma’naviy dunyoqarashimiz to’g’ri shakllangan bo’lishi kerak. Buning uchun avvalo har bir mustaqil shaxs o’z menini shakllantirishi zarur. Bunda tub mohiyat shundaki, shaxs insonlar oldida ikki xil ko’rinishda namoyon bo’lmasligi kerak. Ya’nikim ikkiyuzlamachi insonlar yovuzlar aldoviga tez ishonadi. Aytmoqchimanki, «Quruq qoshiq — ogíz yirtar». Aytayotganlarimizga o’zimiz ham amal qilishimiz lozim.

  20. O’z tarixini ,ota-bobolarini ,qadriyatlarini bilmagan insonda mafjuraviy inmunitet bo’lishi mumkin emas.Tariximizga nisbatan qilingan axborot xuruhlariga qarshi kurasha olish uchun mukammal bilim zarur.

  21. Har qanday jamiyat ham inson hayoti taqdiri birinchi rolda turadi. Shunday ekan tashqaridan kelayotgan axborot xurujlariga qarshi kuchli himoya zarur. Bunda albatta, Oav faoliyati dastlabki õrinda ekanligi i hisobga olib, õz zimamizdagi mas’uliyatni tõla ado etishimiz kerak.

  22. Ajdodlarga munosib avlod bo’lish, ularning ilmiy va ijodiy meroslarini o’rganish hamda keyingi avlodlarga ham bu xazinalarni to’laligicha yetkazish har bir yoshning burchidir. Ma’ruzada ta’kidlanganidek turli axboriy hujumlardan o’zimiz va yaqinlarimizni himoyalash, har qanday salbiy,haqiqatdan yiroq bo’lgan qarashni iloji boricha cheklash yoki uni to’g’ri talqin etishga ko’maklashganimizdagina jamiyatimizda noxush holatlar kuzatilmaydi. Zero, biz yoshlar birlashsak katta kuchmiz!

  23. ,,Hozirgi murakkab sharoitda xalqimiz avvalo, o’sib-unib kelayotgan yosh avlodimiz ongi va qalbida mafkuraviy immunitet hosil qilish muhim ahamiyatga ega. Bu ishni bamisoli yosh niholga mevali daraxt kurtagini payvand qilgan usta bog’bondek noziklik va mehr bilan oqilona yo’l bilan amalga oshirish lozim». Islom Karimov, O’zbekiston Respublika Presidenti.

  24. Mafkuraviy immunitetning asosiy xususiyatlari ogohlik, fikrga qarshi fikr, g’oyaga qarshi g’oya, jaholatga qarshi ma’rifat.

  25. ,,Axborot xuruj»laridan doimo yiroqda bo’lishimiz, doimo ogoh bo’lishimiz atrofimizdagi insonlarni ham bu kabi xurujlardan ogoh etishimiz darkor.

  26. Mafkuraviy immunitet biz uchun himo ya va xavfsizlikning asosiy vositasi. Har doim hushyorlik davr talabi bo’lib kelgan. Ayniqsa, bugungi globallashayotgan zamonda.

  27. Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q! Chunki biz tarixda yo’l qo’yilgan xatolardan tegishli saboqlarni chiqaramiz va bu xatolarni takrorlamaslik uchun harakat qilamiz. Mamlakatimiz rahbari har bir asarlari, nutqlarida yurtimizdan o’tgan donishmandlarimiz, olim-u fuzalolarimiz, benazir ijod sohiblarini tilga olmay, ularning ilmiy-adabiy meroslarining qanchalik biz avlodlar ongiga ta’sir qilib, kelajakda yuksak marralarni zabt etishga chog’lanishimizga ishonishlarini doimo ta’kidlamay qo’ymaydilar, chunki ular buning uchun bizlarga mislsiz imkoniyatlar eshigini ochib berdilar. Xulosa qilib aytganda, soxta, qalbaki, puch g’oyalarini ilgari suruvchi, niyati bad, manfur va mal’un kimsalar iskanjasiga tushib qolishdan Parvardigorning o’zi asrasin!

  28. Yuqoridagi ma’ruzada ancha yangi ma’lumotlarga ega bo’ldim . Albatta , har bir millatning o’tmishi , buguni va kelajagi har bir millat a’zosiga bog’liq hisoblanadi. Shunday ekan o’tmishni o’rganish va o’zimizdan keyingi avlodga yetkazish bizning vazifamiz hosoblanadi . Ma’naviy va madaniy merosimizga befarq bo’lmaylik .

  29. Yuqoridagi bildirilgan fikrlarga amalda rioya qilinsa , menicha juda yaxshi bo’lardi .

  30. Ma’ruzani to’liq o’qib chiqqanimdan so’ng o’zimga kerakli bo’lgan juda ko’p axborotlarga ega bo’ldim . Tarixini bilmaydigan millatning kelajagi bo’lishi ,menimcha, gumon . Negaki , yuqorida aytib o’tilgan ma’lumotlarni bilmaydigan hattoki, bilishga qiziqmaydigan insonlar bo’lishini o’ylashning o’zi qo’rqinchili . Ajdodlarimiz haqida hech qachon noto’g’ri ma’lumot berilishiga yo’l qo’ymaslik zarur . Shunda biz ularga munosib voris bo’la olamiz . Qolaversa , kelajakda millatimiz rivojiga rivoj qo’shishga xizmat qiladigan ishlarni amalga oshirish ham bizning sharafli vazifamizdir .

  31. Men bu ma’ruzani toliq oqib chiqdim va o’zimga bolgan xulosani chiqardim. Axborot xurijidan doimo ogoh bolishimiz har bir insoni vazifasi db o’ylayman.

  32. Rashidova Ozoda 202-guruh:

    Skobilov ta’kidlaganidek biror bir yurtning o’zligidan ayirish uchun eng avvalo, uni tili, dini, milliy qadryatlarini yo’q qilish lozim deb bekor aytmagan. Qay bir yurt borki o’zining o’zligini milliyligida aks ettirmagan bo’lsa. bir paytlar bizning ham ayni shu milliyligimizni yo’q qilmoqchi bo’lganlar ko’plab topildi. lekin biz shunday elmizki o’zligizni yo’qotmadik biz o’z qadryatlarimizni uddaburonlik bilan qaytarib oldik, biz buni uddaladikmi demak hali bizni buyuk ishlar va buyuk kelajak kutmoqda!

  33. Rasulova Umida 201:

    Юртимизда шахснинг ақлий қобилияти, билимини ўстириш билан бирга, уни жисмонан бақувват, ахлоқий ва руҳий жиҳатдан баркамол қилиб вояга етказиш масаласига катта аҳамият беришимиз керак. Токи, ҳар бир фуқаро, ёш авлод доимо шахс, жамият ва давлатнинг ахборот-психологик хавфсизлигини таъминлаш моҳиятини тўла англаб етиши зарур.

  34. Abdug`aniyeva Sitora 201:

    Yoshlarimiz ongini doimo milliy mafkuralarimiz ananalarimizga sodiq qolgan holda kamol topishini taminlash maqsadida yurtimizda juda ko`plab chora-tadbirlar olib borilmoqda. Bundan tashqari eng avvalo, xar bir shaxs o’zini anglashi, yashashdan maqsadini belgilab olishi, hayot mohiyatiga yetishishga intilishi, umuman olganda, ma’naviyatli bo’lishi darkor.

  35. Humoyra Ismoilova:

    Bu maruzani o`qib chiqdim va o`zimga kerakli bo`lgan bilim ega bo`ldim . Ajdodlarimiz haqida berilgan axborotni nechog’lik noto`g’ri ekanligini bildim. Axborotni berayotganimizda qayerdan turib uzatsak ham uni to`g’ri va aniq bera olishimiz kerak.

  36. Murodjon O‘rinov:

    Biz barcha islohotlar, qonunlar jamiyat uchun, insonlar uchun deb barcha sohani takomillashtirishimiz mumkin qonun bilan belgilashimiz mumkin. Konstitutsiyamizning 24moddasi yashash huquqiga har bir shaxs ega uzviy huquqidir. Ammo axborotdan himoyalanishni iloji yo‘q unga qarshi immunitet hosil qilishimiz kerak.

  37. Durdona Obidova 201:

    Hozirda hokimiyatlar va davlat boshqaruv organlari ish faoliyati bilan ommaviy axborot vositalarimiz muntazam bizni tanishtirib borishyapdi. Bu esa ularning ish faoliyati bilan tanishishda auditoriyada xech qanday muammolar yo’qligini ko’rsatadi. Shunday ekan, ularning faoliyati bilan bevosita yanish bo’lmay turib bu tashkilotlarni tanqid qilish va yomon ko’z bilan qarash noto’g’ri narsadir.

  38. Fotihbek Abdurahimov 201-guruh:

    Bu ma’ruzani oxirigacha o’qib chiqdim. Ma’ruza bilan tanishish jarayonida buyuk faylasuf Deyl Karnegining quyidagi so’zlari yodimga tushdi: » Dunyoni o’zgartirmoqchi bo’lsang, avval o’zingni o’zgartir .»
    Biz ham ana shu aforizm singari axborot xurujlariga qarshi tura olishimiz uchun eng avvalo o’zimizning irodamizni baquvvat, bilimlarimizni mustahkam qilib olishimiz kerak.
    Zeroki, atrofimizdagi yaratilgan a’lo darajadagi shart-sharoitlarga yomon ko’z bilan qarovchilar yetarli darajada.

  39. Qayumova Sabohat 2-kurs:

    Darhaqiqat, o’zligini unutgan xalqning ertasi bo’lmaydi. Qanchadan qancha buyuk siymolar yashab o’tgan bu muqaddas zaminni bulg’amoqchi, tinchligiga raxna solmoqchi bo’layotganlar har qadamda topiladi. Maruzadagi »bo’shliq aslida bo’lmaydi, uning o’rnini kimdir to’ldirishga urinadi» degan fikrlar juda yoqdi. Bu ayni haqiqat. Shunday ekan yot g’oyalar va kimsalardan uzoq bo’lish bilan bir paytda ularni kuzatish, ko’zdan qochirmaslik kerak.

  40. Ergasheva Nazokat:

    Internet yoshlarning ijtimoiylashuv jarayonini shakllantirish vositasiga aylanib bormoqda. Biroq har bir yaxshi omilning teskari ta’siri ham bo’lishi mumkinligini unutmasligimiz kerak. Boshqacha aytganda, internet tarmog’idan foydalanish imkoniyatining kengayganligi yoshlarning intellektual darajasi o’sishiga yordam berishidan tashqari, ularning ma’naviy rivojlanishiga, qadryatlarimizga bo’lgan munosabatlariga salbiy ta’sir ko’rsatmoqda. Shu o’rinda yana bir fikrimni bildirmoqchiman, bazi bir yoshlarimizning o’ta «zamonaviy» bo’lib qolganliklari kishini ozgina o’ylantirib qo’yadi.

  41. Ergasheva Nazokat:

    Internet yoshlarning ijtimoiylashuv jarayonini shakllantirish vositasiga aylanib bormoqda. Biroq har bir yaxshi omilning teskari ta’siri ham bo’lishi mumkinligini unutmasligimiz kerak. Boshqacha aytganda, internet tarmog’idan foydalanish imkoniyatining kengayganligi yoshlarning intellektual darajasi o’sishiga yordam berishidan tashqari, ularning ma’naviy rivojlanishiga, qadryatlarimizga bo’lgan munosabatlariga salbiy ta’sir ko’rsatmoqda. Shu o’rinda yana bir fikrimni bildirmoqchiman, bazi bir yoshlarimizning o’ta «zamonaviy» bo’lib qolganliklari kishini ozgina o’ylantirib qo’yadi.

  42. Chetdan bo’ladigan axborot tahdidlaridan
    asrash uchun, biz jurnalustlardan katta kuch talab etadi.

  43. Mustaqil yurtimiz o’z buyuk ajdodlari bilan dunyoga mashxur. Aynan shu tufayli ham chetdan kirib kelayotgan turli tahdidlar ularning muqaddas nomlarini obro’sizlantirishga qaratiladi. Biz yoshlar bunda hujumlarga qarshi o’zimiz va yaqinlarimiz ongida axborotga nisbatan psixologik xavfsizlikni shakllantirmog’imiz zarur.

  44. Uztoz To’lkin Eshbekov ma’ruzalari biz yosh bo’lajak jurnalistlarga ma’naviy ozuqa bo’lib xizmat qiladi.

  45. Sevara Uktamovna:

    Mafkuraviy tahdidlarga qarshi kurashishda jurnalistlarning ishtiroki kattadir.

  46. Fayyoz Achilov:

    Axborot xurujlari har qanday davlatga nisbatan qilinishi mumkin. Faqat o’qimishli va ma’nan yetuk insonlari bor davlatgina bu xurujlardan eson-omon o’tib oladi.

  47. Sevinch Norqobilova:

    Biz kimlarning avlodi ekanimizni unutmaylik. Biz buyuk bobolarning avlodimiz! Birlashsak, katta kuchmiz! O’qiylik va izlanaylik!

  48. Azizbek Ramazonov:

    Ma’ruzada sanab o’tilgan axborot xurujlari ta’siriga tushib qolmaslik insondan kuchli «mafkuraviy immunitet»ni talab etadi. Hozirda yurtimizda yosh avlodni turli mafkuraviy tahdidlardan himoya qilish, milliy-ma’naviy qadriyatlarimizni, buyuk ajdodlarimizning mangu barhayot nomlarino jahon jamoatchiligiga eslatib qo’yish maqsadida turli aksiyalar o’tkazilmoqda. Alisher Navoiy, Bobur, Amir Temur tavalludiga, Navro’z umumxalq bayramiga bag’ishlangan bunday aksiyalarda ishtirok etganimdan xursandman. Biz-o’zbek yoshlari tariximizni, buyuk ajdodlarimizning ibratli hayot va ijod yo’llarini, mustaqil vatanimizning bugungi taraqqiyot tamoyillarini yaxshi anglaymiz va buzg’unchi kuchlarning vayronkor g’oyalariga o’z ilmimiz va ma’naviyatimiz bilan qarshi turamiz!

    • Shuhrat Salimov:

      To`g`ri aytdingiz, Amir Temur, Bobur, Alisher Navoiy tavalludiga hamda Navro`z bayramiga bag`ishlangan aksiyalar bo`lib o`tdi. Men ham o`z profilimdan kirib tashkilotchilarni qo`llab quvvatladim. Sizdek tashabbuskor yoshlarni doim qo`llab quvvatlaymiz.

  49. Farhodova Shahriniso:

    Internet bamisoli pichoqqa o’xshaydi. Agar u oshpaz qo’liga tushsa uning yordamida shirin taom tayyorlash mumkin. Jinoyatchi qo’liga tushsa har xil jinoyat va ko’ngilsiz voqea yuz berishi mumkin. Shunday ekan ushbu internetdan tarmoqlaridan ezgu yo’llarda foydalanaylik!!!

  50. Dilfuza Tillayeva:

    Axborot xurujlaridan saqlanishning eng yaxshi yo’li bu milliy o’zlikni anglashdir. Inson o’z tarixini unutmasa, milliy qadriyatlaridan chetga chiqmasa,eng asosiysi ogoh va xushyor bo’lsa, har qanday kuch uni yenga olmaydi deb o’ylayman.

  51. O'tkir Jalolxonov:

    Rostanam Amir Temur maqbarasini juda xunuk atashadi. Bugun mahalliy aholi uni Go’ri Amir deydi. Biz Temur bobomizni qabrda ko’mib ketgan oltinlari uchun emas, qilgan ishlari, olib borgan fenomenal amirliklari uchun yaxshi ko’ramizku. Amir Temur — butun millatning FENOMENI

  52. Ustoz ma’ruzangizda she’riyat mulkining sultoni Mir Alisher Navoiy misralaridan judayam chiroyli foydalangansiz. Bu esa sizning o’quvchilarga ma’lumotlarni turli ko’rinishda yetkazishingizga xizmat qiladi. Misol uchun o’quvchilar orasida kimdir she’riyatga qiziqishi mumkin. Bu esa ular uchun bobomizning ijodlari yaxshigina vosita bo’lishi mumkin.

Добавить комментарий для Nazokat Abdulazizova Отменить ответ

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Можно использовать следующие HTML-теги и атрибуты: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>