Ўзбекистон Республикасининг Қонуни
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида (янги таҳрири)
1-модда. Ушбу Қонуннинг мақсади
2-модда. Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисидаги қонун ҳужжатлари
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисидаги қонун ҳужжатлари ушбу Қонун ва бошқа қонун ҳужжатларидан иборатдир.
Агар Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномасида Ўзбекистон Республикасининг ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларида назарда тутилганидан бошқача қоидалар белгиланган бўлса, халқаро шартнома қоидалари қўлланилади.
Ушбу Қонунда қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади:
ёввойи ҳайвонлар – қуруқликда, сувда, атмосферада ва тупроқда яшайдиган, хонакилаштирилмаган умуртқасизлар, балиқлар, ҳам қуруқликда, ҳам сувда яшовчи ҳайвонлар, судралиб юрувчилар, қушлар, сут эмизувчилар;
Ҳайвонот дунёси умуммиллий бойлик бўлиб, ундан оқилона фойдаланиш лозим ва у давлат томонидан муҳофаза қилинади.
Табиий эркинлик ҳолатида яшаётган, шунингдек табиий яшаш муҳитига чиқариб юборилган ёввойи ҳайвонлар давлат мулкидир.
Ярим эркин шароитда, сунъий яратилган яшаш муҳитида ёки тутқунликда сақланаётган ва (ёки) етиштирилган ёввойи ҳайвонлар юридик ёки жисмоний шахснинг мулки бўлиши мумкин.
Ҳайвонот дунёси объектлари қуйидагилардан иборат:
Юридик ва жисмоний шахслар ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланувчилар бўлиши мумкин.
Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланувчилар ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланиш борасида ўзларига тегишли бўлган ҳуқуқни қонун ҳужжатларида белгиланган шартларда ва тартибда амалга оширади.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари қуйидагилардан иборат:
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги давлат дастурларини, шунингдек бошқа чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ҳамда амалга ошириш;
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасида халқаро ҳамкорликни ривожлантириш.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасида давлат бошқаруви Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан уларнинг ваколатлари доирасида амалга оширилади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси:
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасида ягона давлат сиёсати амалга оширилишини таъминлайди;
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни ҳам амалга ошириши мумкин.
Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси:
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги давлат дастурларини ҳамда бошқа дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда иштирок этади;
Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги:
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги давлат дастурларини ҳамда бошқа дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда иштирок этади;
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар, қоидалар, нормалар ҳамда нормативларни ишлаб чиқишда иштирок этади;
давлат ўрмон фонди ерларидаги ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасида идоравий назоратни амалга оширади;
давлат ўрмон фонди ерларидаги ҳайвонот дунёси объектларининг давлат ҳисобини ва улардан фойдаланиш ҳажмларининг ҳисобини белгиланган тартибда юритади;
Ўзбекистон Республикаси Қизил китобини юритишда иштирок этади;
давлат ўрмон фонди ерларидаги ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланиш бўйича биотехник тадбирларни амалга оширади.
Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни ҳам амалга ошириши мумкин.
12-модда. Маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги ваколатлари
Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари:
маҳаллий аҳамиятга молик муҳофаза этиладиган табиий ҳудудларни ташкил этиш тўғрисидаги масалаларни белгиланган тартибда кўриб чиқади.
Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси:
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги давлат дастурларини ҳамда бошқа дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда иштирок этади;
ҳайвонот дунёси объектларининг давлат ҳисобини ва улардан фойдаланиш ҳажмларининг ҳисобини белгиланган тартибда юритади;
ҳайвонот дунёси объектларининг давлат кадастри ва Ўзбекистон Республикаси Қизил китоби юритилишини илмий жиҳатдан таъминлашни амалга оширади;
ушбу Қонунда назарда тутилган ҳолларда ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасида хулосалар беради;
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги илмий йўналишларни белгилайди, илмий тадқиқотлар дастурларини ишлаб чиқади ва амалга оширади.
Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси қонун ҳужжатларига мувофиқ ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланишни таъминлаш бўйича бошқа тадбирларда ҳам иштирок этиши мумкин.
Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, нодавлат нотижорат ташкилотлари ҳамда фуқаролар:
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги давлат дастурларини, ҳудудий ва бошқа дастурларни амалга оширишда иштирок этади;
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасида жамоатчилик назоратини амалга оширади.
Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, нодавлат нотижорат ташкилотлари ҳамда фуқаролар қонун ҳужжатларига мувофиқ ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланишни таъминлаш бўйича бошқа тадбирларда ҳам иштирок этиши мумкин.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш:
ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги қоидалар, нормалар ва нормативларни белгилаш;
Ҳайвонот дунёсининг муҳофаза қилинишини ва ундан оқилона фойдаланилишини таъминлаш учун ҳайвонот дунёси объектларини давлат ҳисобига олиш ҳамда улардан фойдаланиш ҳажмларини ҳисобга олиш амалга оширилади.
Тасарруфида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар, овчилик ва (ёки) балиқ овлаш хўжаликлари бўлган юридик ҳамда жисмоний шахслар ҳар йили ёввойи ҳайвонларнинг сонини ва улардан фойдаланиш ҳажмларини ҳисобга олишни амалга ошириши ҳамда олинган маълумотларни давлат статистика органларига тақдим этиши шарт.
Ҳайвонот дунёси объектларининг давлат ҳисобини ва улардан фойдаланиш ҳажмларининг ҳисобини юритувчи вазирликлар, идоралар ҳамда ташкилотлар ҳайвонот дунёси объектларининг давлат кадастри бўйича зарур ахборотни Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасига текин тақдим этади. Ҳайвонот дунёси объектларининг давлат кадастри бўйича зарур ахборотнинг турлари, ҳажмлари ва уни тақдим этиш муддатлари Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан белгиланади.
Ҳайвонот дунёсининг муҳофаза қилинишини ва ундан оқилона фойдаланилишини таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси билан биргаликда ҳайвонот дунёси объектларининг давлат кадастрини юритади.
Ҳайвонот дунёси объектларининг давлат ҳисобини ва улардан фойдаланиш ҳажмларининг ҳисобини, ҳайвонот дунёси объектларининг давлат кадастрини юритиш Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети маблағлари ҳамда қонун ҳужжатларида тақиқланмаган бошқа манбалар ҳисобидан амалга оширилади.
Ҳайвонот дунёси объектларининг давлат ҳисобини ва улардан фойдаланиш ҳажмларининг ҳисобини, ҳайвонот дунёси объектларининг давлат кадастрини юритиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланади.
Камёб ва йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи ҳайвонлар турлари Ўзбекистон Республикаси Қизил китобига киритилади.
Табиий шароитларда тиклаш ҳамда такрор кўпайтириш имконияти бўлмаган камёб ва йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи ҳайвонлар турларини сақлаб қолиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси ҳамда Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги ушбу турдаги ҳайвонларнинг кўпайиши учун зарур шарт-шароитлар яратиш бўйича чора-тадбирлар кўриши шарт.
Камёб ва йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи ҳайвонлар турларини:
илмий ва назорат ишларини амалга ошириш учун;
Ёввойи ҳайвонларни, шунингдек уларнинг қисмларини, яшаш фаолияти маҳсулотларини, зоология коллекцияларини, ўлжаларни ва тулумларни Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ҳамда Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш табиатни муҳофаза қилиш органлари берадиган рухсатномалар асосида, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади.
Ўзбекистон Республикасига ғайриқонуний равишда олиб киришга ёки Ўзбекистон Республикасидан ғайриқонуний равишда олиб чиқишга уриниш чоғида ушлаб қолинган ёввойи ҳайвонлар, шунингдек уларнинг қисмлари, яшаш фаолияти маҳсулотлари, зоология коллекциялари, ўлжалар ва тулумлар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланадиган тартибда олиб қўйилиши лозим.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги назорат давлат, идоравий, ишлаб чиқариш ҳамда жамоатчилик назорати тарзида амалга оширилади.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланишни, шунингдек ёввойи ҳайвонлар яшаш муҳитининг, урчиш жойларининг ва кўчиб ўтиш йўлларининг муҳофаза қилинишини ҳамда ҳолати яхшиланишини таъминлаётган юридик ва жисмоний шахсларга қонун ҳужжатларига мувофиқ имтиёзлар берилиши мумкин.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланишга оид асосий талаблар қуйидагилардан иборат:
ёввойи ҳайвонларнинг тур бўйича хилма-хиллигини ва улар табиий галаларининг ҳамда зотга оид турларининг бир бутунлигини табиий эркинлик ҳолатида сақлаб қолиш;
Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланувчилар томонидан ишлаб чиқиладиган ҳамда тасдиқланадиган ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланиш бўйича биотехник тадбирлар табиатни муҳофаза қилиш органлари билан келишиб олиниши лозим.
Ҳайвонот дунёсининг ҳолатига, ёввойи ҳайвонларнинг яшаш муҳитига, урчиш жойларига ва кўчиб ўтиш йўлларига таъсир кўрсатадиган фаолият ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ҳамда ундан фойдаланишга оид талабларга риоя этган ҳолда амалга оширилиши керак.
Юридик ва жисмоний шахслар ҳар қандай турдаги хўжалик фаолиятини ва бошқа фаолиятни амалга ошириш чоғида ёввойи ҳайвонлар касалликка чалинишининг ҳамда нобуд бўлишининг олдини олиш, уларнинг яшаш муҳитини, урчиш жойларини ва кўчиб ўтиш йўлларини сақлаб қолиш чораларини кўриши шарт.
Давлат ветеринария хизмати ёввойи ҳайвонлар юқумли касалликларининг олдини олиш ва уларни тугатиш чораларини кўради, шунингдек қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа вазифаларни амалга оширади.
Қуйидагилар давлат экологик экспертизасидан ўтказилиши лозим:
Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланиш умумий ва махсус фойдаланиш тартибида амалга оширилади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан умумий фойдаланиш жисмоний шахслар томонидан бепул, ёввойи ҳайвонларни уларнинг яшаш муҳитидан ажратиб олмаган (спорт ва ҳаваскорлик мақсадида балиқ овлаш бундан мустасно) ва уларга зарар етказмаган ҳолда амалга оширилади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан махсус фойдаланиш рухсатномалар асосида ҳақ эвазига амалга оширилади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан махсус фойдаланиш учун рухсатнома ёввойи ҳайвонларни тутишга доир тасдиқланган квоталар доирасида Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан берилади. Ёввойи ҳайвонларни тутишга доир квоталар ҳайвонот дунёси объектларини давлат томонидан ҳисобга олиш ва улардан фойдаланиш ҳажмларини ҳисобга олиш маълумотлари, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг хулосаси асосида Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан тасдиқланади. Питомникларда, ҳовуз хўжаликларида етиштирилган ва уларнинг ҳудудидаги ёввойи ҳайвонларни тутиш учун рухсатнома талаб этилмайди.
Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланиш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланувчилар:
Овчилик ва (ёки) балиқ овлаш хўжалигини юритувчи ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланувчилар:
Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланиш турлари қуйидагилардан иборат:
Табиий эркинлик ҳолатида яшаётган ёввойи ҳайвонларни тутиш мақсадида излаш, изига тушиш ва таъқиб қилиш, тутишга интилиш ёки тутиш (отиш, тутиб олиш) ов қилишдир. Ов қилиш жойларида ғилофи ечиб қўйилган (йиғилган ҳолдаги, қўллашга шай) овчилик қуроли ҳамда бошқа ов қилиш воситалари ёки ов маҳсулоти, тасмасидан бўшатиб юборилган овчи итлар, овга ўргатилган қушлар билан бўлиш ҳам ов қилишга тенглаштирилади.
Ов қилишга ҳайвонот дунёси объектларидан махсус фойдаланиш учун берилган рухсатномаларда кўрсатилган муддатларда ва жойларда йўл қўйилади.
Балиқ овлаш ва умуртқасиз сув ҳайвонларини тутиш балиқ овлаш ҳисобланади. Балиқ овлаш жойларида балиқ тутиш воситалари ҳамда бошқа балиқ овлаш анжомлари ёки балиқ ови маҳсулоти билан бўлиш ҳам балиқ овлашга тенглаштирилади.
Балиқ овлаш спорт, ҳаваскорлик ва саноат мақсадида бўлиши мумкин.
Сув объектларида спорт ва ҳаваскорлик мақсадида балиқ овлашга бепул ёки овчилик-балиқ овлаш жамиятларига бириктирилган жойларда ушбу жамиятларнинг рухсатномалари (йўлланмалари, ҳайвонларни тутиш варақалари) асосида ҳақ эвазига рухсат этилади, бундан давлат қўриқхоналари, табиат боғларининг ва давлат биосфера резерватларининг қўриқхонага айлантирилган зоналари ҳудудидаги сув объектлари мустасно.
Балиқчилик хўжалиги ташкилотларига бириктирилган табиий сув ҳавзаларида, балиқчилик питомникларида ҳамда ҳовуз хўжаликларида спорт ва ҳаваскорлик мақсадида балиқ овлашга ушбу ташкилотларнинг рухсатномалари (йўлланмалари, ҳайвонларни тутиш варақалари) бўйича йўл қўйилади.
Юридик ва жисмоний шахсларнинг табиий сув ҳавзаларида (балиқчилик питомниклари, ҳовуз хўжаликлари, магистраль каналлар, коллекторлар ва кичик сойлар бундан мустасно) саноат мақсадида балиқ овлашига Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган тартибда йўл қўйилади.
Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг қарорига кўра балиқларнинг урчиш даврида балиқ овлашни амалга оширишни тақиқлаш муддатлари белгиланади.
Балиқ овлашни амалга ошириш чоғида ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш соҳасидаги қоидаларда тақиқланган қуролларни ҳамда овлаш усулларини қўллашга йўл қўйилмайди.
Спорт, ҳаваскорлик ва саноат мақсадида ов қилишга ва (ёки) балиқ овлашга рухсат этилган ёввойи ҳайвонларнинг яшаш жойи, кўчиб ўтиш йўллари бўлган барча ерлар, сувлар ҳамда ўрмонлар ов қилиш ва (ёки) балиқ овлаш жойларидир.
Қуйидагилар ов қилиш ва (ёки) балиқ овлаш жойлари ҳисобланмайди:
Жисмоний ёки юридик шахсга бириктирилган, муҳофаза қилиш ва такрор кўпайтириш тадбирлари, ов қилиш ва (ёки) балиқ овлаш амалга ошириладиган ҳудуд овчилик ва (ёки) балиқ овлаш хўжалигидир.
Ёввойи ҳайвонларни янги яшаш жойларига кўчиришга, фауна учун янги бўлган ёввойи ҳайвон турларини иқлимга мослаштиришга, шунингдек ёввойи ҳайвонларни чатиштириш тадбирларини ўтказишга давлат экологик экспертизасининг ҳамда Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг хулосалари асосида илмий ва хўжалик мақсадларида йўл қўйилади.
Ёввойи ҳайвонларни ўзбошимчалик билан бошқа жойларга кўчириш, иқлимга мослаштириш ва чатиштириш тақиқланади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан маданий-маърифий, тарбиявий ва эстетик мақсадларда фойдаланишга ёввойи ҳайвонларни уларнинг яшаш муҳитидан ажратиб олган ёки ажратиб олмаган ҳолда, қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда йўл қўйилади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан ҳайвонот дунёсини ўрганиш ҳамда сақлаб қолиш мақсадида илмий ва назорат ишларини ўтказиш учун йил давомида, шу жумладан балиқ овлаш тақиқланган даврда фойдаланишга Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг хулосаси инобатга олинган ҳолда Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси билан келишилган ҳолда йўл қўйилади.
Ёввойи ҳайвонлар яшаш фаолиятининг фойдали хусусиятларидан – тупроқ ҳосил қилувчилардан, муҳитнинг табиий санитарларидан, ўсимликларни чанглатувчилардан, шунингдек ёввойи ҳайвонларнинг бошқа фойдали хусусиятларидан фойдаланиш уларни яшаш муҳитидан ажратиб олмаган ва ёввойи ҳайвонларга ёки уларнинг яшаш муҳитига зарар етказмаган ҳолда амалга оширилади.
42-модда. Ёввойи ҳайвонлардан уларнинг яшаш фаолияти маҳсулотларини олиш мақсадида фойдаланиш
Ёввойи ҳайвонлардан уларнинг яшаш фаолияти маҳсулотларини олиш мақсадида фойдаланишга уларни яшаш муҳитидан ажратиб олмаган ва нобуд қилмаган, шунингдек уларга ёки уларнинг яшаш муҳитига зарар етказмаган ҳолда йўл қўйилади.
Ёввойи ҳайвонларга улар тўсилган ҳудудда яшайдиган, эркин ҳаракатланадиган ва барча яшаш жараёнларини амалга оширадиган, асосан табиий озуқалар билан озиқланадиган ва умрининг кўп қисмини инсон аралашувисиз ўтказадиган шароитларнинг яратилиши ёввойи ҳайвонларни ярим эркин шароитларда сақлашдир.
Ёввойи ҳайвонларга улар берк жойда (қафасда, темир панжарали жойда, боғланган ҳолда ва ҳоказо) яшайдиган шароитлар яратилиши ва уларнинг яшаш жараёнида тўлиқ равишда инсонга боғлиқ бўлиши ёввойи ҳайвонларни сунъий яратилган яшаш муҳитида ёки тутқунликда сақлашдир.
Ёввойи ҳайвонларни урчитиш, илмий тадқиқотлар ўтказиш, намойиш қилиш, такрор кўпайтириш, шунингдек тижорат мақсадларида ярим эркин шароитларда, сунъий яратилган яшаш муҳитида ёки тутқунликда сақлашга Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг рухсатномалари асосида йўл қўйилади.
Ўзбекистон Республикаси Қизил китобига киритилган ёввойи ҳайвонларни, шунингдек заҳарли ҳайвонларни ярим эркин шароитларда, сунъий яратилган яшаш муҳитида ёки тутқунликда сақлашга Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг рухсатномалари асосида, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси билан келишган ҳолда ташкил этиладиган махсус питомниклардагина йўл қўйилади.
Ярим эркин шароитларда, сунъий яратилган яшаш муҳитида ёки тутқунликда сақланаётган ёввойи ҳайвонларни табиий муҳитга Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг рухсатномасисиз ўзбошимчалик билан чиқариб юбориш тақиқланади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан тиббиёт, санитария-эпидемиология ва ветеринария мақсадларида фойдаланишга уларни яшаш муҳитидан ажратиб олган ёки ажратиб олмаган ҳолда қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда йўл қўйилади.
Айрим турдаги ёввойи ҳайвонлар сонини уларнинг яшаш жойи доирасида сақлаб туриш, кўпайтириш ёки камайтиришга қаратилган тадбирларни ўтказиш ёввойи ҳайвонларнинг сонини тартибга солишдир.
Аҳоли соғлиғини сақлаш, қишлоқ хўжалик ҳайвонлари ва уй ҳайвонлари касалликларга чалинишининг, юридик ва жисмоний шахсларга зарар етказилишининг олдини олиш, ҳайвонот дунёсининг турлари бўйича хилма-хиллигини сақлаб туриш мақсадида ёввойи ҳайвонларнинг айрим турлари сонини тартибга солиш тадбирлари ўтказилади.
Айрим турдаги ёввойи ҳайвонлар сонини тартибга солиш тадбирлари ҳайвонларнинг бошқа турларига зарар етказилишини истисно этадиган ва уларнинг яшаш муҳити сақлаб қолинишини таъминлайдиган усуллар билан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг хулосалари инобатга олинган ҳамда ер, сув ва ўрмон ресурсларини муҳофаза қилиш ҳамда улардан фойдаланишни амалга оширувчи тегишли давлат органлари билан келишилган ҳолда амалга оширилиши керак.
Сони тартибга солиниши лозим бўлган ёввойи ҳайвонларнинг турлари ва уларнинг сонини тартибга солиш тадбирларини ўтказиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан белгиланади.
Юридик ва жисмоний шахслар томонидан зоология коллекцияларини ёввойи ҳайвонларни табиий муҳитдан ажратиб олиш йўли билан яратиш ҳамда тўлдириб боришга фақат Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан бериладиган рухсатномалар бўйича йўл қўйилади.
Зоология коллекцияларини яратиш, тўлдириб бориш, асраш, улардан фойдаланиш ва уларни давлат ҳисобига олиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади.
Зоология коллекцияларининг давлат ҳисоби олиб борилиши шарт. Зоология коллекцияларининг давлат ҳисобига олинганлиги тўғрисидаги гувоҳнома Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан берилади.
Ёввойи ҳайвонларнинг айрим турларини муҳофаза қилиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси бу ҳайвонлар турларидан фойдаланишга ёки фойдаланишнинг айрим турларига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг хулосаларини инобатга олган ҳолда чекловлар ёхуд тақиқлар белгилаши мумкин.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш манфаатларини кўзлаб ер эгаларининг, ердан фойдаланувчиларнинг, ер участкалари ижарачилари ва мулкдорларининг, шунингдек ўрмонлардан, сувдан фойдаланувчиларнинг, сув истеъмолчиларининг ҳамда ер қаъридан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқлари қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда чекланиши ва уларнинг зиммасига тегишли мажбуриятлар юклатилиши мумкин.
Ҳайвонот дунёси муҳофаза қилинишини таъминлаш учун ҳайвонот дунёси объектларидан махсус фойдаланиш ҳуқуқи тўхтатиб турилиши, тугатилиши ёки бекор қилиниши мумкин.
Ҳайвонот дунёси объектларидан махсус фойдаланиш ҳуқуқи қуйидаги ҳолларда тўхтатиб турилиши мумкин:
Ғайриқонуний равишда тутилган ёввойи ҳайвонлар, уларнинг яшаш фаолияти маҳсулотлари, уларни ғайриқонуний равишда тутиш қуроли ва воситалари қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда олиб қўйилиши ёки мусодара қилиниши лозим.
Ғайриқонуний равишда тутилган ёввойи ҳайвонларни, уларнинг яшаш фаолияти маҳсулотларини айбдор шахслардан олиб қўйиш имкони бўлмаган тақдирда, уларнинг қиймати қонун ҳужжатларида назарда тутилган миқдорда ва тартибда ундирилади.
Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланганлик учун ҳақ сифатида олинган маблағларни, жарима суммаларини ва қоидабузарлардан ҳайвонот дунёси объектларига етказилган зарар учун ундирилган суммаларни тақсимлаш ҳамда улардан фойдаланиш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади.
Юридик ва жисмоний шахслар ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузиш туфайли етказилган зарарнинг ўрнини қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда қоплаши шарт.
Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлади.
***
Ўзбекистон Республикасининг Қонуни
«Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида
Қонунчилик палатаси томонидан 2016 йил 21 июлда қабул қилинган
Сенат томонидан 2016 йил 24 августда маъқулланган
1-модда. Ўзбекистон Республикасининг 1997 йил 26 декабрда қабул қилинган «Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида»ги 545–I-сонли Қонунига (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1998 йил, № 1, 14-модда; 2000 йил, № 5–6, 153-модда; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2009 йил, № 12, 472-модда; 2011 йил, № 1, 1-модда; 2014 йил, № 9, 244-модда) ўзгартиш ва қўшимчалар киритилиб, унинг янги таҳрири тасдиқлансин (илова қилинади).
2-модда. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси:
Ўзбекистон Республикаси
Президенти вазифасини бажарувчи Ш.Мирзиёев
Тошкент шаҳри,
2016 йил 19 сентябрь
Сўнгги фикрлар