Устоз ва шогирд ҳангомаси (Ҳазил)

Устознинг панд-насиҳатин,

Олмас баъзи талаба.

Тескари иш қилганини,

Ўзича дер – ғалаба!

“Ошкоралик”, деб қўяди,

Юзгачопар бўлса ким.

Устози ҳақ гапни айтса,

Ўтиролмас асло жим.

Маҳмадана бир талаба,

Устозин мот қилмоқчи.

Ёшлигида қандоқ бўлган?

Энди шуни билмоқчи.

– Маъзур тутинг,– депти дангал,

Қилмасдан ҳеч юз-хотир.–

Икки оғиз гап сўрасам,

Деманг-да оғзиботир.

Талабалик йилларингиз,

Қилмаганмисиз хато?

Бирор дарсга кечикмасдан,

Келармидингиз ҳатто?

– Кечикканман,– депти устоз,

Ростин олиб бўйнига.

Арқонини узун ташлаб,

Талабасин ўйинига.–

Қаттиққўлроқ эди устоз,

Киритмасди дарсига.

Тарбиясин тўғри англаб,

Чидардик “чораси”га.

– Имтиҳонда қай йўл билан,

Олардингиз зўр баҳо?

Саволлари чигал бўлиб,

Билмай қолсангиз гоҳо?

Бироз нўноқ талабалар,

Бўлган, дейсиз, ахир мўл.

Таниш-билиш кетмасмиди,

Топмасмиди ҳеч ким йўл?

– Сен ўзингча ўйлайсанки,

“Нозик жойдан” тутдим, деб.

Шу йўл билан устозимни,

Энди гапдан ютдим, деб.

Имтиҳонда гар қийналсак,

“Шпаргалка” жонимиз.

Бўлган эди таниш-билиш,

Тил топишган онимиз.

– Қизлар билан қай тарзда,

Муомала бўларди?

– Юрагига йўл тополсак,

Шунда кўнгил тўларди.

– Деворларга расм чизиб,

Кетганмисиз бирор пайт?

– Икки исм бош ҳарфини,

Деворга ҳам қилдим қайд…

– Папирос ҳам чеккандирсиз?

Деманг, савол хўб ғалат…

– Гоҳо чекар эдик биз ҳам,

Қилиб кўзни шамғалат…

– Байрамларда қиттак-қитак…

– Отганимиз рост, иним…

Энди эса ичганларни,

Кўрсам қўзир хўб жиним.

– Муштлашиб ҳам қолгандирсиз,

Безорини кўрганда.

– Кўзимдан ўт чақнаганди,

Бир барзанги урганда…

– Автобусга пул тўламай,

Қочгандирсиз эҳтимол?

– Битта ҳужжат кўрсатгандим,

Назоратчи бўлган лол.

У тушунган одам экан,

Мени мулзам қилмади.

Сариқ чақам йўқлиги-чун,

Устимдан ҳам кулмади…

– Бўлганмисиз дангасароқ?

– Шундоқ бўлиб қоларди.

Ўлда-жўлда баъзи ишлар,

Дилга ғашлик соларди.

* * *

Бу гаплардан талабаси,

Ғолиб санар ўзини.

Устоз эса салмоқ билан,

Шунда айтар сўзини:

– Ёшлик ким-чун бебошликдир,

Ким тўқликка шўх чунон.

Устозининг айтганини,

Қилмаган – хор бегумон.

Ота каби уришганин,

“Уноши” деб алқаган.

Одам бўлмоқ истаганлар,

Одобини сақлаган.

Таъзим бажо айлаб биз ҳам,

Мана етдик муродга!

Тарбияни олмаганлар,

Қолиб кетди уятга…

 Тўлқин ЭШБЕК

Устоз — отангдан улуғ, деган мақолнинг мантиқий давомини Дониш домла шундай давом эттиришни таклиф этади:

ШОГИРД — БОЛАНГДАН АЗИЗ!