Шарофиддин Тўлагановнинг маҳорат дарси
ЎзМУ Журналистика факультетидаги «Уч илдиз» маҳорат
мактабида бўлғуси журналистлар соҳа сирларидан сабоқ олдилар, дейди Дониш домла. Бу ҳақда таниқли сиёсий шарҳловчи Шарофиддин Тўлагановнинг ўзи ҳаммадан илгари мақола ёритгани ҳам ҳақиқий маҳорат, яъни, тезкорлик ва холислик билан ишлаш — ижод қилиш намунасидир.
Бу йил қалдирғочларга кўзим тушмаган эди. Шанба куни илк бор кўрдим.
Кеча таниқли журналист Тўлқин Эшбек таклифи билан Миллий университетнинг Журналистика факультети талабалари билан учрашдим. Яъни, маҳорат сабоқлари ўтказдим. Жуда қизиқарли бўлди. Савол беришди, жавоб қайтардим. Учрашув сўнгида ёш шоира Санобар Қулмирзаеванинг «Жаннатдан узиб келдим…» деб номланган китоби тақдимоти бўлиб ўтди. Китобга Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси ходими, таниқли шоира Мунаввар Усмонова ёзган «Нурли йўл ахтариб» сарлавҳали сермазмун сўзбоши ёзилган. Санобар яхши шеър ёзар экан. Талабалар Санобарнинг ижодига бефарқ бўлишмади. Савол устига савол ёғдиришди. Бир талаба қиз эса ўзининг “Қалдирғоч” деган шеърини ўқиб берди. Аслида шеър қалдирғочга бағишлангани билан хорижга кетган ватандошларимизга қаратилган. Маъноси шуки: қалдирғоч ҳар йили қайтиб келганидек сизлар ҳам ватанга қайтиб келинг, дейилади.
Учрашувни якунлаб уй-уйига қайтамиз деб турганимизда гап айланиб глабал дунё муаммоларига тақалгани боис, буларнинг ҳаммаси турклар ишлаган “Қашқирлар макони”да акс этган фильмнинг бир сериясини кўриб кетасиз, дея уйига таклиф қилди. Тўлқин Эшбекнинг уйи йўлагига киришимиз билан кўзим икки нафар қалдирғочга тушди. Кўнглим кўтарилди. Бу йил илк бор қалдирғочни – характери бўйича халқимизга ўхшайдиган, ўз ошиёнига садоқатли қушни кўрдим.
Ёшлигим ёдга тушди. Турналар қайтишини, жанубга учишни, лайлаклар парвозини яхши кўрардим. Қишлоғимиздаги ҳамма қушлар менга ёқарди. Ҳозир кўп қушларнинг тури камайиб кетиб, қишлоғимизни фақат афғон(ҳинд) майналари эгаллаган. Сассиқпопушак деган чиройли қуш бўларди. Қушнинг мана шу турини кўрмаганимга ҳам анча бўлди. Йиллар мабойнида зағизғонларнинг сайрашини эшитмаяпман.
Эслатма: Афғон майнаси деб номланувчи қушлар ўтган асрнинг 60 йилларида Афғонистондан олиб келинган бўлиб, кейинчалик маҳаллий қушларнинг йўқолиб кетишига сабаб бўлган эди. Майналар маҳаллий қушларнинг инига кириб олиб уларнинг тухумини йўқ қилишини ҳамма яхши билади. Мана шу қуш мисолида кўп нарсани кўриш мумкин. Шу ўринда ёшлар рухиятига кириб бораётган ёт мусиқалар миллий саньатимизга, маънавиятимизга, маданиятимизга раҳна солаётганидан кўз юмиб бўлмайди.
Шарофиддин Тўлаганов,
Ўзбекистон Журналистлари ижодий уюшмаси аъзоси, «Олтин қалам» мукофоти совриндори
Fikrimcha, mazkur maqolani o’qigan har bir inson garchi mahorat darsida qatnasha olmagan bo’lsa-da, bir olam o’y-hayollar og’ushida qolishi tayin. Jurnalistikaga o’zini baxshida etishni niyat qilgan va shu ijod qozonida Sharofiddin To’laganovdek malakali ustozlar safida birdek qaynashni istagan yosh kadrlar uchun qaysidir ma’noda eng zarur «ozuqa» vazifasini to’laqonli ado eta oldi. Zero, ota-ona vujud me’mori bo’lsa, ustoz qalb me’mori aslida!
Ustoz Sharofiddin To’laganovning ushbu maqolalarini o’qib, hayolan yoshlik davrimga sayohat qildim. Bizning uyimiz peshtoqida ham har yili qaldirg’ochlar in qurar edi. Qaldirg’ochlarning polaponlariga ko’rsatayotgan mehrini o’zgacha zavq bilan tomosha qilardim. Ustozning mahorat darsida ishtirok etib bir olam saboq olgan bo’lsam, mazkur maqolani o’qib haqiqiy jurnalist aslida qanday bo’lishi kerakligini bilib oldim. Jurnalist Sharofiddin To’laganov bilan tashkil etilgan mahorat darsi biz yosh jurnalistlar qalbida unutilmas dars bo’ldi desam, aslo mubolag’a bo’lmaydi.
Oltin qalam sohibi Sharofiddin To’laganov bilan mahorat darsi uchrashuvida biz talabalar «Yetuk jurnalist qanday bo’lishi kerak?» degan savolga yetarlicha javob oldik. Ularning ushbu maqolalarini o’qib boshqa talabalar kabi men ham o’yinqarog’ bolalik chog’larimga bir oz bo’lsada qaytdim. Va bolaligimda buvimning aytgan so’zlari yana bir bor qulog’im ostida jarangladi «Qaldirg’och yaxshi insonlarning uyida in qurar ekan» Bu so’zlar nechog’lik haqiqatga yaqin bilmadimu, lekin keksalar bir narsani bilishmasa gapirmaydi deyishadi.
Bizdan o’z vaqtlarini ayamay kelgan ustozimizga guruhimiz nomidan o’z minnatdorchiligimizni bildiramiz shu bilan bir qatorda bizni shunday buyuk jurnalist bilan uchrashishga muyassar etgan qadrli ustozimiz To’lqin Eshbekovga ham tashakkurimizni bildiramiz.
Hurmat bilan jurnalistika fakulteti talabasi Orasta Samandarova.
Avvalambor, Ustozimiz Tölqin Eshbekga shunday ibratli inson Oltin qalam sohibi Sharofiddin Tölaganovdek inson bilan Mahorat darsini tashkillashtirib berganlikalari uchun öz minnatdorchiligimni bildiraman. Aynan mana shu mahorat darsi sababli biz Bölajak Jurnalistlar haqiqiy ötkir qalam sohibi bölish uchun avvalo nazariy ammo eng muhimi amaliy bilimga ega bölishimiz kerakligini hamda yozish uslublari va öz ijod namunalarimizni qay yösinda OAV larida ommalashishi haqida yetarlicha ma’lumotlarga ega böldik. Shuningdek bizni qiziqtirgan savollarga qimmatli vaqtlarini ayamasdan javob berdilar va O’zbekiston24 radiosiga ham amakiuot sifatida özlarining mahorat maktablariga taklif qildilar. Bu albatta biz talabalar uchun juda yaxshi imkoniyat böldi desam aslo mubolağa bölmaydi.
Маҳоратли журналист Шарофиддин Тўлаганов билан бўлган жонли учрашув биз ёш журналистлар учун чин маънода махорат мактаби бўлди. Қисқа аммо мазмунли ўтган сухбатимиз давомида устоздан журналистика сирлари, унинг “нозик” тарафлари хақида ўзимиз учун керакли сабоқларни олдик. Устоз мулоқот давомида журналистика сохасига қандай кириб келганлари, иш фаолиятлари ва ўз тажрибалари билан ўртоқлашдилар. Бир сўз билан айтганда учрашув жуда самимий ва қизиқарли ўтди. Бунинг учун устозларим Тўлқин Эшбек ва Шарофиддин Тўлагановга катта рахмат!
Мақола хақида шуни айтишим мумкинки, у “Махорат мактаби”нинг мантиқий давоми бўлибди!
Ха айтгандай, бу учрашувдан сўнг Шарофиддин Тўлаганов билан ЎзМТРКда тасодифан кўришиб, яна бироз сухбатлашдик. Ўйлайманки бу охиргиси эмас….
Маҳоратли журналист Шарофиддин Тўлаганов билан бўлган жонли учрашув биз ёш журналистлар учун чин маънода махорат мактаби бўлди. Қисқа аммо мазмунли ўтган сухбатимиз давомида устоздан журналистика сирлари, унинг “нозик” тарафлари хақида ўзимиз учун керакли сабоқларни олдик. Устоз мулоқот давомида журналистика сохасига қандай кириб келганлари, иш фаолиятлари ва ўз тажрибалари билан ўртоқлашдилар. Бир сўз билан айтганда учрашув жуда самимий ва қизиқарли ўтди. Бунинг учун устозларим Тўлқин Эшбек ва Шарофиддин Тўлагановга катта рахмат!
Мақола хақида шуни айтишим мумкинки, у “Махорат мактаби”нинг мантиқий давоми бўлибди!
Ха айтгандай, бу учрашувдан сўнг Шарофиддин Тўлаганов билан ЎзМТРКда тасодифан кўришиб, яна бироз сухбатлашдик. Ўйлайманки бу охиргиси эмас….
«Охиргиси» бўлишига ҳали 35 йилча бор-ов, дейди Дониш домла талабасида умид уйғотиб.
Men ushbu mahorat darsidan ulkan saboq oldim,desam xato bo’lmaydi.Sharofiddin To’laganovning tanqidiy maqolalari orqali munaqqid jurnalist sifatida tanigan bo’lsam,ular bilan yuzma-yuz uchrashib kamtarin inson,ajoyib suhbatdoshliklarini o’zim uchun kashf etdim.Samimiy suhbat jarayonida haqiqiy jurnalist bo’lish uchun amaliyotdan katta saboq olish mumkinligini,nazariyani bilmasdan turib ham buyuk jurnalist bo’lish mumkinligini aytdilar. Tarix o’qituvchisi bo’la turib,jurnalistikada faoliyat yuritayotganliklari bizni yanada qiziqishimizni orttirdi.Sharofiddin To’laganovning maqolalarini o’qib bir vaqtning o’zida bir necha fakt olsam,o’zlari bilan suhbat jarayonida olam-olam ma’noga ega kitob o’qigandek bo’ldim.Ushbu mahorat darsini tashkil etgan ustozimiz To’lqin Eshbekga barcha talabalar nomidan o’z minnatdorchiligimizni bildiraman.Bu kabi mahorat darslari ko’proq tashkillashtirilsa biz yosh jurnalistlarga katta maktab bo’ladi,deb o’ylayman. Barchasi uchun tashakkur!
Mahorat maktabi men uchun katta dars bo’ldi.Sharofiddin To’laganovning har bir gaplari orqali o’zim uchun ko’p narsa oldim.Hayotdagi barcha qiyinchiliklardan mohirona o’ta olish sirlarini,jurnalistikaga oid ko’plab sir-asrorlarini ushbu mahorat darsida bilib oldim.Buning uchun barchamiz mamnunmiz!
Ҳаммага раҳмат. Аммо Madina Sobirova яхши фикр билдирибдилар. Учрашув ҳақида аниқ ва лўнда фикр билдирганлар.Иштирокчиларнинг хаммаси фаол бўлди.Ўзим хам мазза қилдим. Талабалар яхши журналист бўлиб етишишларига ишонаман.Чунки уларга Тўлқин Эшбек устозлик қилади
Mahoratli jurnalistlar bilan o‘tkaziladigan samimiy va iliq suhbat biz yoshlarga har taraflama saboq olishga yordam beradi. Xususan, mahoratli jurnalist Sharofiddin To‘laganov bilan bo‘lgan uchrashuv ham kelajak uchun qaysidir ma‘noda dasturil amal vazifasini o‘taydi. Ularning bu sohaga kirib kelishlari ham hayotdagi tub burilishlar zamirida yaxshilik bo‘lishini, uning sababchilarining yodi esa hamisha yodda ekanligini yana bir karra guvohi bo‘ldik.
Uchrashuv savol-javoblar orqali yana ham jonlandi.
Maqola haqida: Besh yillik harakatlar strategiyasi «Humo» qushi ramzi sifatida «Avg‘on maynasi»ning yod g‘oyalarning kirib kelishini cheklaydi degan umiddamiz.
Sharofiddin To`laganov bilan bo`lib o`tgan jonli uchrashuv va samimiy suhbat, menga bir olam zavq bag`ishladi. Shaxsan men, kelajakdagi jurnalistik faoliyatimda qo`llaydigan juda ko`p ma`lumotlarga ega bo`ldim. Ularning boshlang`ich jurnalistik faoliyatlariga nazar tashlar ekanmiz, rosmana jurnalist maqomiga ega bo`lish uchun, avvalo hech qanday to`siqlarga ta`slim bo`lmasdan, hamisha «olg`a va yana olg`a» shioriga amal qilgan holda, o`z maqsadim yo`lida chekinmaslik kerakligini angladim.
Barcha firklar jamlamasi: Biz bòlajak jurnalistlarni ton ma’noda teran fikrlash, oldimizga qòygan maqsadlar sari olģa yurishimizga, kuch quvvat bòladi desam mubolağa bòlmaydi. Buning uchun Tòlqin Eshbek ustozimizga minnatdorchilik bildiraman. Biz talabalarga jahon ilmi, ijodiy ilm, hayotiy ilmlarni umumlashtirib irodamizni mustahkam qilayotganiz uchun tashakkur umringiz uzoq bòlsin
Ўзига хос ижодий маҳорат мактабига эга бўлган таниқли журналист Шарофиддин Тўлагановни ўзига устоз деб билган Журфак талабалари унинг бошқа мақолаларини ҳам қунт билан ўқиб борадилар. Таҳлилий мулоҳазаларини эса шу ерга ёзиб қўйса ҳам бўлаверади. Мақсад — навбатдаги курс талабаларини ҳам ана шу маҳорат мактабидан баҳраманд этишдир, дейди Дониш домла эзгу мақсадларига эришаётганидан енгил тортиб.
«Нарли йўл ахтариб». Қизиқ, бу сўзни энди ўқияпман. Бу сўзнинг изоҳи нима, ҳурматли Шарофиддин Тўлаганов?
Нурли сўзи (шошганда) шундоқ ёзилиб кетгани кўриниб турибди. Уни тузатиб қўямиз. Эътиборингиз учун сайтимиз ижодий жамоаси номидан Сизга ташаккур изҳор этамиз, дейди Дониш домла қалбида Муҳаммад Зиё билан ҳамкорлик ўрнатиш фикри пайдо бўлиб.
Bu maqolani õqir ekan, mahorat darsida qatnasha olmaganimdan afsusdaman. Shunday malakali jurnalist Sharofiddin To’laganovdek ustoz biz jurnalistika talabalari bilan sermazmunli suhbat õtkazgani albatta har tomonlama quvontiradi, desam mubolag‘a bo‘lmaydi. Ular bilan uchrashuvni tashkil qilib bergan ustomiz Donish domla Tõlqin Eshbekovga õz minnatdorchiligimni bildirmoqchiman. Rahmat!!!
Bizga ta’lim berayotgan ustozimiz To’lqin Eshbekovning ushbu uchrashuvni tashkil qilishlari barcha o’quvchilar uchun ajoyib mahorat darsi bo’ldi. Sharofiddin To’laganov bilan bo’lgan samimiy va dildan suhbat , ko’plab hayot saboqlariga boy bo’lgan xotiralarning yodga olinish jarayoni darsni qiziqarli va maroqli bo’lishiga sabab bo’ldi. Tajribalarni o’rtoqlashish, talabalar tomonidan o’qilgan she’rlar barchamizda bir olam ta’surot qoldirdi. Bir Donish domlaning sabog’ini ikkinchi Donish domla to’ldirdi ,desam adashmagan bo’laman.
Taniqli siyosiy sharhlovchi jurnalist Sharofiddin Tolaganov bilan o’tkazilgan uchrashuv menda katta taassurot qoldirdi,Buning uchun ustozimizga katta rahmat,mahorat darsi mobaynida siyosiy sharhlovchi bo’lish uchun nimalar qilish kerak ekanligini bilib oldim desam adashmagan bo’laman.shunday darslarni ko’proq tashkillashtirsa bizning kelgusi ijodiy faoliyatimizda o’zining ijobiy tasirini ko’rsatadi degan umiddaman.
Sharofiddin To’laganov haqida aval kam malumotga ega edim.Ushbu dars bizga katta saboq bolibgina qolmasdan siyosiy jarayonlarda ham o’z fikrimiz bilan ishtirok etishga orgatdi.
Bundan tashqari shoiramizning sherlari bir olam zavq bag’ishladi.
Shafofiddin To‘laganov bilan o‘tgan uchrashuv bizdek jurnalistika sohasida o‘qib,shu sohaning kamarbastasi bo’laman degan talabalar uchun muhim ahamiyatga ega uchrashuv bo‘ldi desam adashmagan bo‘laman.Chunki bugun biz yoshlarga aynan Sharofiddin To‘laganovdek mahoratli,yuksak tajribaga ega ustozlarning har bir o‘giti bizni kelajakda yaxshi jurnalist bo’lib chiqishimiz uchun zamin yaratadi.Bir taklifim:Ustozimiz To‘lqin Eshbek keyingi mahorat darslarimizni aynan Shafofiddin To‘laganov faoliyat yuritayotgan «O’zbekiston 24″radiosida tashkillashtirilsa kursdoshlarimiz orasida yangi radiojurnalistlarni yangi sohir ovozlarni kashf etgan bo‘lar edik.
Kun o‘tgan sayin, insonning hayotdan olgan saboqlari kaftdek namoyon bo‘lib boraveradi. Kimdir suhbatida, kimdir maqol va naqllar, mehnatu, ilmi orqali fikrlar sarasini aks ettiradi. Ijodkor xalqning esa qalami bir zum tinmaydi! buning isboti tariqasida shuni aytamanki, ustozlarimizning va biz bo‘lajak jurnalist talabalarning go‘yo, ilhom bulog‘lari yangi-yangi irmoqlarni ochayotganday…
Assalomu alaykum Sharofiddin aka. Avvallo siz, bizning jurnalistika fakultetida o’tkazilgan badiiy uchrashuvda o’zingizning kasbiy mahorat va ko’nikmalaringiz bilan biz talabalarni ruhlantirib, bizlarni kelajakdagi porloq maqsadlar sari shiddat bilan harakat qilishga, jamiyatda o’z ma’naviy o’rnimizga munosib ega bo’lishda zarur bo’lgan maslahat va hatotiy tajribangiz bilan o’rtoqlashdingiz. Bu uchun alohida minnatdorchilik bildiraman. Mazkur badiiy uchrashuvda mening ijodimga ham befarq bo’lmaganingiz uchun tashakkur izhor etaman. Darhaqiqat, Qaldirg’och nomli she’rim maktab kezlarimda, bolalik shuuri bilan to’lib toshgan vaqtlarimda qalbimda tug’ilgan. Va ilk nazmiy kitobim «Umid uchquni » to’plamimda chop etilgan. Ushbu birgina she’rimga bergan yuksak bahoyingiz meni yanada izlanishga va albatta bundanda teran hamda mulohazali asarlar yaratishga oltin pillapoya bo’lsa ne ajab. Samimiy e’tirofingiz uchun o’z minnatdorchiligimni bildirib ,
Dildora Tosheva O’zMU jurnalistika fakulteti 2 — bosqich talabasi.