Ютуқ кимники?

Ҳажвия

Интернетга михланиб қолган ўғлимдан хавотирга туша бошладим…

Асалга ёпишиб қолган пашшага ўхшаб шу савил қолгурга эрта-ю кеч мунча тикилмаса?! Ундан кўра китоб ўқи, дарсингни қил, майли, шахмат-шашка ўйна!

Ахир, чўғ тўла тандирдан ҳовур чиқиб тургани каби компьютердан қанча нур таралаётганига наҳот бефарқ қарасак. Кўзига зиёни бўлмасмикин? Асаб толалари, соғлигига-чи?

Қаттиқроқ назорат қилмасам бўлмайдиганга ўхшайди. Ярим тунда хонасига шартта бостириб кирдим-да таҳдидли оҳангда сўрадим:

– Нима қиляпсан?

Тирранча нур пуркаб турган экрандан кўзини узмасдан бамайлихотир жавоб қайтарди:

– Нарда ўйнавотман…

Юрагим шув-в этди. Нима бало, эси оғиб қолганми бунинг? Компьютерда нарда ўйнайдими одам деган? Ана, столимда катта нарда турибди-ку. Ўзим билан ўйнаса бўлмайдими?!

Имкон қадар ўзимни босиб, сўрадим:

– Ким билан ўйнаяпсан?

Биламан, ҳозир у компьютердаги нардани кўрсатиб қойил қолдирмоқчи бўлади. Булар шунақа, ёши катталар кўп нарсани тушунмайди, деб хомтама бўлишади… Барибир, хатосини тушунтираман. Нарда ўйнагинг келса, марҳамат, дейман. Жилла қуриса, кўзингнинг нури завол кўрмайди, дейман.

Ўғлим бўлса экранга ишора қилиб қўйганча ўйинини давом эттираверди.

Тишни тишга қўйиб, секин қарасам, чиндан ҳам ғаройиб ўйин кетяпти. Экраннинг нурига нур бахшида этганча бир четда қандайдир соҳибжамол жилва қилиб турибди! Камондек қошлари, қуралай кўзлари, елкаларини сийпалаб турган сочлари, хушбичимгина юзига қарамайман десанг ҳам кўз қурғур…

Ҳайрат ичра боқаётганимни сезиб ўғлим изоҳ берди:

– Ана шу қиз билан ўйнаяпман.

– Ким у?– Бошимни қашлаб қолдим. Ўғлимнинг рақибаси менга ҳам нозланиб қўйгандек туюлди!.. Беихтиёр саволимни қайтардим.– Ким экан?

– Роус исмли қиз,– жавоб қайтарди ўғлим бамайлихотир.– Инглиз бўлса керак…

– Роус? Инглиз?!– Капалагим учиб кетди.– Қаерда ўтирибди у англичанка? (Инглиз хонимчаларини шунақа дейиш тилимизга “ўрнашиб” қолган…)

– Билмадим,– деди ўғлим елка қисиб.– Англиядами, АҚШдами, Канада ё Мексикадами… Балки, уммон давлатларидадир. Инглизлар кўп жойда яшайди-ку…

Кўз олдим жимирлаб кетди. Ўғлим айтган мамлакатларни хаёлан айланиб чиқдим. Харитада чексиз Тинч уммони ичра нуқта-нуқта бўлиб кўринадиган оролчалардан бирида ўтирган бўлса-я бу ҳурилиқо? Балки Америкадаги энг ҳашаматли бинода бир қўли билан кофе ичиб ўйнаётгандир? Лондонда ёки ундан сал наридаги (биздаги Қибрайга ўхшаш) бошқа шаҳарчасидамикин? Тасаввур қилган саринг юрак ўйноғи бўлиб қолай дейсан…

Бу қиз (ёки унга ҳам “интернетдан кўзингни уз!”, дея дўқ қилаётган ота-онаси) бизнинг Эрбекжон қаерда ўтирганини билармикин? Ўзбекистон деган жаннатмакон давлат кўз олдидан ўтаётганмикин? Балки, айнан бизнинг Қибрайни ўзларича тасаввур қилишаётгандир?

Эҳ, дарвоқе, ўғлим тушмагур ўзига “замонавий” от қўйиб интернетдаги сурати тагига “Эдик” деб ёзиб қўйган… Курраи заминнинг қай бир бурчидан туриб ўғлим билан мулоқотга киришганлар Эдикни қайси миллатга мансуб деб ўйлашаркин? Ўзбеклар тугул Марказий Осиёда ҳам бунақа исм бўлмаса керак…

Эҳтимол, ўша Роуснинг ҳам асли исми бошқачароқдир? Балки Раисадир? Дунёнинг номаълум бурчагида эмас, Қибрайнинг ўзида – қўшни уйлардан бирида “қулоғимизга лағмон илиб” ўтиргандир?! Ахир, ўзимизнинг ҳозирги Раисалар ҳеч бир Роусдан қолишмайди-ку!

Уни-буни қўйинг, ўша ҳурилиқо ким ва қаерлик бўлишидан қатъи назар у ҳозир бизнинг меҳмон! Уйимиз тўрида – компьютердан мўралаб ўтирибди!

Роусхон баҳонаи сабаб зумда жумлаи жаҳонни хаёлан неча бор айланиб чиқдим-а…

Очиғи, дунёни неча бор айлансангиз ҳам бунақасини учратиш амри маҳол. Эртаклардагидек, ой деса оғзи, кун деса кўзи очиладиганлардан!

Шундоқ соҳибжамол кимсан – Эшмўмин Толиб хонадонида! Шу тобда, ўғлим билан дона суришаётган бармоқчаларингдан ўзим ўргилай, деворгим келди…

Алҳол, кўнглимдан яна бир ғалати ўй кечди; маҳалламиз қизлари содда ўғлимизнинг бошини бевақт айлантириб олмасин, деган хавотирда юрардик. Экрандан боқиб турган ҳурилиқо ўғлимнинг бошини айлантириш ҳам гапми, онгини “манипуляция” қилиб ташламасайди, деб қўрқиб кетдим. Қуюшқонга сиғмаса ҳам айтай: ўзимнинг онгим бузилиб кетишига бир баҳя қоляпти-ку…

Бунақа Роус-соус деганларидан кўра ўзимизнинг Маърифат минг марта маъқул. Ожизамнинг айтишича, у маҳалладаги энг мулойим, жисми исмига монанд маърифатли қиз экан! Қани эди бизга шундоқ қиз келин бўлса!

Балки Роуснинг ота-онасига ҳам Эдик-педиклардан кўра ўзларининг Жек-пеклари маъқулдир! Айтадилар-ку, ҳар кимники ўзига – ой кўринар кўзига!

Келин танлашда эса биз албатта мана бу мақолга амал қилганимиз бўлсин: айрилмагин элингдан, қўлинг кетар белингдан!

Компьютер ичида шарақлаб тушган нарда тошлари хаёлимни бўлди.

Қойил, худди ўзимизнинг нарда тахтасига тушгандек тошчалар шарақлаб тушяпти: тўрт-беш…

Ўғлим иккиланиб турганида, шартта ёнига ўтирдим-да, қандоқ юрса яхши бўлишини кўрсатдим.

Кейин биз “тош ташладик”, олтилар! Ана сизга омад!

Натижани қаранг: нозик ниҳолдек бир ажнабий рақибамиз “домашний”да қолиб кетди!

Ота-бола ўзбек полвонлари битта англичанкани “додлатиб” юбордик гўё!

Зум ўтмай мағлубадан инглиз тилида бир энлик хат келди. Ўғлимнинг таржима қилишича мағлуба дил сўзларини шундай бaён этибди: “Ўйинингиз бамисоли санъат экан, табриклайман!”

Асли бу отасининг санъати эканини олис-олисларда мўлтираб турган ожизаи мўъжиза қаёқдан билсин!

– Энди ухла,– дедим ўғлимга.– Эртага ўқишингга кеч қолмасдан боргин, хўпми?

Компьютерни ўчиртирганимга ўғлим бироз норози қиёфада қараб қўйганча аста ўрнига чўзилди.

Камина ҳам ётоғимга ўтиб, тўшакка ўзимни ташлар эканман, бир савол ғир-ғир айланганча кулгимни қистай бошлади: ота-бола бир ҳурилиқони қойилмақом қилиб ютдик! Хўш, ютуқ кимники?..

Бунақа ютуққа эга чиқишга ўғлоним ёшлик қилар-ов…

Демак, ҳали қариб қуюлмаган каминага ортиқчалик қилмайди…

Маҳмадона хаёллар шу тариқа тушга уланиб кетса, денг.

Битта ўйинда кап-катта отахоннинг онгини шунчалик чулғаган ажнабий ожизаи мўъжиза соддадил ўғлимни “манипуляция” қилиб ташламайди, деб ким кафолат беради?!

Хулосам жуда жўяли чиқди: соддадил ўғлимни ҳеч қачон ажнабийларга бериб қўймайман!

Бунақа “ютуқ”ларни ўзим жойига солганим бўлсин!..

 Тўлқин Эшбек

***

Yutuq kimniki?

Hajviya

Internetga mixlanib qolgan o`g`limdan xavotirga tusha boshladim…

Asalga yopishib qolgan pashshaga o`xshab shu savil qolgurga erta-yu kech muncha tikilmasa?! Undan ko`ra kitob o`qi, darsingni qil, mayli, shaxmat-shashka o`yna!

Axir, cho`g` to`la tandirdan qovur chiqib turgani kabi kompyuterdan qancha nur taralayotganiga naqot befarq qarasak. Ko`ziga ziyoni bo`lmasmikinq Asab tolalari, sog`ligiga-chi?

Qattiqroq nazorat qilmasam bo`lmaydiganga o`xshaydi. Yarim tunda xonasiga shartta bostirib kirdim-da tahdidli oqangda so`radim:

– Nima qilyapsan?

Tirrancha nur purkab turgan ekrandan ko`zini uzmasdan bamaylixotir javob qaytardi:

– Narda o`ynavotman…

Yuragim shuv-v etdi. Nima balo, esi og`ib qolganmi buning? Kompyuterda narda o`ynaydimi odam degan? Ana, stolimda katta narda turibdi-ku. O`zim bilan o`ynasa bo`lmaydimi?!

Imkon qadar o`zimni bosib, so`radim:

– Kim bilan o`ynayapsan?

Bilaman, qozir u kompyuterdagi nardani ko`rsatib qoyil qoldirmoqchi bo`ladi. Bular shunaqa, yoshi kattalar ko`p narsani tushunmaydi, deb xomtama bo`lishadi… Baribir, xatosini tushuntiraman. Narda o`ynaging kelsa, marhamat, deyman. Jilla qurisa, ko`zingning nuri zavol ko`rmaydi, deyman.

O`g`lim bo`lsa ekranga ishora qilib qo`ygancha o`yinini davom ettiraverdi.

Tishni tishga qo`yib, sekin qarasam, chindan ham g`aroyib o`yin ketyapti. Ekranning nuriga nur baxshida etgancha bir chetda qandaydir soqibjamol jilva qilib turibdi! Kamondek qoshlari, quralay ko`zlari, yelkalarini siypalab turgan sochlari, xushbichimgina yuziga qaramayman desang ham ko`z qurg`ur…

Hayrat ichra boqayotganimni sezib o`g`lim izoq berdi:

– Ana shu qiz bilan o`ynayapman.

– Kim u?– Boshimni qashlab qoldim. O`g`limning raqibasi menga ham nozlanib qo`ygandek tuyuldi!.. Beixtiyor savolimni qaytardim.– Kim ekan?

– Rous ismli qiz,– javob qaytardi o`g`lim bamaylixotir.– Ingliz bo`lsa kerak…

– Rous? Ingliz?!– Kapalagim uchib ketdi.– Qayerda o`tiribdi u anglichanka? (Ingliz xonimchalarini shunaqa deyish tilimizga “o`rnashib” qolgan…)

– Bilmadim,– dedi o`g`lim elka qisib.– Angliyadami, AQSHdami, Kanada yo Meksikadami… Balki, ummon davlatlaridadir. Inglizlar ko`p joyda yashaydi-ku…

Ko`z oldim jimirlab ketdi. O`g`lim aytgan mamlakatlarni xayolan aylanib chiqdim. Xaritada cheksiz Tinch ummoni ichra nuqta-nuqta bo`lib ko`rinadigan orolchalardan birida o`tirgan bo`lsa-ya bu huriliqo? Balki Amerikadagi eng hashamatli binoda bir qo`li bilan kofe ichib o`ynayotgandir? Londonda yoki undan sal naridagi (bizdagi Qibrayga o`xshash) boshqa shaqarchasidamikin? Tasavvur qilgan saring yurak o`ynog`i bo`lib qolay deysan…

Bu qiz (yoki unga ham “internetdan ko`zingni uz!”, deya do`q qilayotgan ota-onasi) bizning Erbekjon qayerda o`tirganini bilarmikin? O`zbekiston degan jannatmakon davlat ko`z oldidan o`tayotganmikin? Balki, aynan bizning Qibrayni o`zlaricha tasavvur qilishayotgandir?

Eh, darvoqe, o`g`lim tushmagur o`ziga “zamonaviy” ot qo`yib internetdagi surati tagiga “Edik” deb yozib qo`ygan… Kurrai zaminning qay bir burchidan turib o`g`lim bilan muloqotga kirishganlar Edikni qaysi millatga mansub deb o`ylasharkin? O`zbeklar tugul Markaziy Osiyoda ham bunaqa ism bo`lmasa kerak…

Ehtimol, o`sha Rousning ham asli ismi boshqacharoqdir? Balki Raisadir? Dunyoning noma’lum burchagida emas, qibrayning o`zida – qo`shni uylardan birida “qulog`imizga lag`mon ilib” o`tirgandir?! Axir, o`zimizning hozirgi Raisalar hech bir Rousdan qolishmaydi-ku!

Uni-buni qo`ying, o`sha huriliqo kim va qayerlik bo`lishidan qat’i nazar u qozir bizning mehmon! Uyimiz to`rida – kompyuterdan mo`ralab o`tiribdi!

Rousxon bahonai sabab zumda jumlai jaqonni xayolan necha bor aylanib chiqdim-a…

Ochig`i, dunyoni necha bor aylansangiz ham bunaqasini uchratish amri mahol. Ertaklardagidek, oy desa og`zi, kun desa ko`zi ochiladiganlardan!

Shundoq sohibjamol kimsan – Eshmo`min Tolib xonadonida! Shu tobda, o`g`lim bilan dona surishayotgan barmoqchalaringdan o`zim o`rgilay, devorgim keldi…

Alhol, ko`nglimdan yana bir g`alati o`y kechdi; mahallamiz qizlari sodda o`g`limizning boshini bevaqt aylantirib olmasin, degan xavotirda yurardik. Ekrandan boqib turgan huriliqo o`g`limning boshini aylantirish ham gapmi, ongini “manipulyatsiya” qilib tashlamasaydi, deb qo`rqib ketdim. Quyushqonga sig`masa ham aytay: o`zimning ongim buzilib ketishiga bir baqya qolyapti-ku…

Bunaqa Rous-sous deganlaridan ko`ra o`zimizning Ma’rifat ming marta ma’qul. Ojizamning aytishicha, u maqalladagi eng muloyim, jismi ismiga monand ma’rifatli qiz ekan! Qani edi bizga shundoq qiz kelin bo`lsa!

Balki Rousning ota-onasiga ham Edik-pediklardan ko`ra o`zlarining Jek-peklari ma’quldir! Aytadilar-ku, qar kimniki o`ziga – oy ko`rinar ko`ziga!

Kelin tanlashda esa biz albatta mana bu maqolga amal qilganimiz bo`lsin: ayrilmagin elingdan, qo`ling ketar belingdan!

Kompyuter ichida sharaqlab tushgan narda toshlari xayolimni bo`ldi.

Qoyil, xuddi o`zimizning narda taxtasiga tushgandek toshchalar sharaqlab tushyapti: to`rt-besh…

O`g`lim ikkilanib turganida, shartta yoniga o`tirdim-da, qandoq yursa yaxshi bo`lishini ko`rsatdim.

Keyin biz “tosh tashladik”, oltilar! Ana sizga omad!

Natijani qarang: nozik niholdek bir ajnabiy raqibamiz “domashniy”da qolib ketdi!

Ota-bola o`zbek polvonlari bitta anglichankani “dodlatib” yubordik go`yo!

Zum o`tmay mag`lubadan ingliz tilida bir enlik xat keldi. O`g`limning tarjima qilishicha mag`luba dil so`zlarini shunday bayon etibdi: “O`yiningiz bamisoli san’at ekan, tabriklayman!”

Asli bu otasining san’ati ekanini olis-olislarda mo`ltirab turgan ojizai mo`’jiza qayoqdan bilsin!

– Endi uxla,– dedim o`g`limga.– Ertaga o`qishingga kech qolmasdan borgin, xo`pmi?

Kompyuterni o`chirtirganimga o`g`lim biroz norozi qiyofada qarab qo`ygancha asta o`rniga cho`zildi.

Kamina ham yotog`imga o`tib, to`shakka o`zimni tashlar ekanman, bir savol g`ir-g`ir aylangancha kulgimni qistay boshladi: ota-bola bir huriliqoni qoyilmaqom qilib yutdik! Xo`sh, yutuq kimniki?..

Bunaqa yutuqqa ega chiqishga o`g`lonim yoshlik qilar-ov…

Demak, hali qarib quyulmagan kaminaga ortiqchalik qilmaydi…

Mahmadona xayollar shu tariqa tushga ulanib ketsa, deng.

Bitta o`yinda kap-katta otaxonning ongini shunchalik chulg`agan ajnabiy ojizai mo`’jiza soddadil o`g`limni “manipulyatsiya” qilib tashlamaydi, deb kim kafolat beradi?!

Xulosam juda jo`yali chiqdi: soddadil o`g`limni qech qachon ajnabiylarga berib qo`ymayman!

Bunaqa “yutuq”larni o`zim joyiga solganim bo`lsin!..

 

To`lqin Eshbek