Тоҳир Малик (Тоҳир Ҳобилов) 1946 йилнинг 27 декабрида зиёли оилада дунёга келди.

Тошкент давлат университети (ҳозирги ЎзМУ)нинг журналистика факультети кечки бўлимида ўқиди. Қурилишда дурадгор, ғишт терувчи бўлиб ишлади. Кейинчалик ҳозирги “Тонг юлдузи” газетасида адабий ходим, бўлим бошлиғи вазифаларида ишлади (1966).

Ҳарбий хизматни ўтаб қайтгач, Республика радиосида, “Чўлпон”, Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриётларида, “Гулистон”, “Шарқ юлдузи”, “Ёшлик” журналларида, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасида хизмат қилди. 1995 йилдан буён Ички ишлар вазирлиги Академиясида ўзбек тилидан дарс беради.

Ўзбек адабиётида кам эътибор берилган фантастика жанрига айнан талабалик йилларида қўл урди; бир қатор асарлари китобхонлар эътиборини ўзига тортди. “Ҳикмат афандининг ўлими” (1972) асари ўзбек адабиётида фантастика йўналишидаги биринчи қисса саналади. Шу йўналишдаги бир қатор ҳикоялари, “Фалак” (1976), “Заҳарли ғубор” (1978), “Сомон йўли элчилари” (1979), “Тириклик суви” (1984) қиссалари, “Девона” романи (1985, дастлаб “Чорраҳада қолган одамлар” номида нашр этилган), “Қора фаришта” (2005) китоби чоп этилди; бу асарлар рус ҳамда бошқа хориж тилларига таржима қилинди.

Адиб ХХ аср бошларидаги ўзбек зиёлилари фаолиятини ўрганиб, Абдулла Авлоний ҳаёти мисолида “Савоҳил” (1987, аввал “Қалдирғоч” номида нашр этилган) романини ва Мирзакалон Исмоилий хотирасига атаб “Озод инсон ҳақида қўшиқ” (2008) қиссасини ёзди. Бу мавзу кейинчалик “Сўнгги ўқ” (1990), “Ов” (1997) қиссаларида давом этди. “Сўнгги ўқ” асосида етти қисмли телефильм яратилди. Унинг маънавият масалаларига, ахлоқий қадриятларга бағишланган “Бир кўча, бир кеча” (1988), “Иблис девори” (2006), “Энг кичик жиноят” (2007) асарлари ҳам китобхонларга манзур бўлди. “Иблис девори” асосида бадиий фильм суратга олинди. Адиб инсоннинг маънавий-руҳий оламини тадқиқ этишга кўп эътибор қаратди. Бунинг самараси ўлароқ “Жиноятнинг узун йўли” (2001), “Аёвсиз илон” (2009), “Ақл ва Оқил” (2010), “Келинлар дафтарига” (2010), “Тилингни асра”, “Меҳмон туйғулар” маърифий асарлари ҳамда уч китобдан иборат “Одамийлик мулки” (2012) асари дунёга келди.

Тоҳир Маликнинг яна “Алвидо… болалик” (1989), 5 китобдан иборат “Шайтанат” (1994,1995,1997,2001,2011), “Мурдалар гапирмайди” (1994), “Ёмонликдан йироқ бўлинг” (2001), “Талваса” (2007), “Тилла каламуш” (2007), “Вой, онажоним” (2009), “Соҳилсиз денгиз”, “Падаркуш” (2011), “Самум” (1-2 китоб, 2012–2013), “Чархпалак”, “Ҳаловат”, “Шайтанатнинг жин кўчалари”, “Номус”, “Куёв бола, сизга айтар сўзим бор” (2012), 12 жилдли “Танланган асарлар“, Муножот” (2013), “Умидлар дашти”, “Умидимиз юлдузларига” (2014), “Пўртанали уммонда сузар ҳаёт қайиғи (1-2 китоб, 2015) каби роман, қисса, ҳикоялар, бадеалар китоблари нашр этилди.

Адиб таржимон сифатида “Ташналик” (булғор ҳикоялари, 1980), Э. Амитнинг “Капалак” (1981), А. Ҳакимовнинг “Оқсоқ бўри” (роман, 1981), Ф. Достоевскийнинг “Маъсума” (роман, 1985), В. Икскулнинг “Номус ва ажал” (2010), “Номус ва қасос” (2011), К. Гоццининг “Буғуга айланган қирол” (пьеса, 2011), Л. Толстойнинг “Сакраш” (1980) асарларини ўзбек тилига ўгирди. Айни пайтда адибнинг асарлари ҳам араб, рус, қирғиз, қозоқ, уйғур тилларига таржима қилинди.

Адиб қатор киносценарийлар ва радиопьесалар муаллифи ҳамдир.

Ўзбекистон халқ ёзувчиси Тоҳир Малик 1996 йилда “Дўстлик” ордени билан тақдирланган.

“Ўзбек адиблари” (С. Мирвалиев, Р. Шокирова. Тошкент, Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 2016) китобидан.

http://uzas.uz/articles/1786/