Оила билан кўриб бўлмайдиган томоша ёки бизни “думалатган” уятсиз гаплар
Танқид мана шундай безавол ва залворли бўлиши керак, дейди Дониш домла бўлғуси журналистларга им қоқиб.
Дам олиш кунларимнинг бирини бирор-бир фильм кўриб ўтказишни ният қилдим-да, диск сотаётганлар қатор тизилиб турган “раста” томон секин одимладим. Эҳ-ҳе… Дискларнинг турли-туманлари бор: хориж фильмлари дейсизми ёки ўзимизникими, клиплар “гулдастаси”дан тортиб, ҳар хил сериаллар “мажмуа”сигача, хуллас, йўқ нарсанинг ўзи йўқ. Қай бирини олишингнида билмайсан, киши. Бошинг айланиб, бор кучингни таваккалчиликка берасан, кўзга яқинроқ бирор-бир фильмли дискни сотиб оласан. Аммо ўша куни бозорни “қайнат”ган бир сабаб бор эдики, барча “дискчилар”нинг оғзида бир гап айланарди: “Дизайннинг янгиси чиқди…”.
Табиийки, қизиқиш пайдо бўлди ва диск сотаётган йигитлардан “Дизайн” гуруҳининг янги концерт дискини сўрадим. Улар мийиғида кулишди-да, “Буни ўзингиз кўринг, оилавий томоша қилиб бўлмайди”, деб шипшитиб қўйишди. Яъни…
Ана шу “яъни”га концерт дастурини томоша қилиш пайтида гувоҳ бўлдим. Катта бир концерт саройида кўчаларда, телевидение ва матбуот орқали рекламаси кетган, мухлислари ошиқиб кутган “Дизайн” жамоасининг концерт намойиши ҳақида очиғи, нима деб гапиришни билмай қолдим. Чунки журналист, нимадир ҳақида ёзаяптими, далил-исботи билан ёзиши керак. Ҳар ҳолда устозлар бизга шундай ўргатишган. Аммо концерт дастурида айтилган гапларни, ибораларни, жумлаларни, хуллас, ўша кулгуни ҳеч қанақасига, на очиқ-ойдин ва на “пахтага ўраб” ёзиб бўлмайди. Чунки бунга қўл бормайди, юз чидамайди. Ўқувчилардан андиша қилади одам. Аммо мана шу ерда ёзишга ийманиб турганимиз ўша гапларни деярли беш минг томошабин қаршисида, (бу саноққа дисклар ва интернет орқали томоша қилганлар қўшилмади) бемалол айтишга уларни нима ундади? Машҳурликка бўлган илинжми? Ёшлар тилида достон бўлишми? Ёки “кўча кўрган йигитликларини” кўрсатиб қўйишми? Хуллас, билмадим, билолмадим…
Шу ўринда концерт иштирокчилари томонидан айтилган диалогни айтиб ўтсам:
— Раҳмат, раҳмат деявермаларинг, шу сўзни эшитсам, асабим чиқади… Мениям раҳмат айтадиган жойларим бор…
— Кимга раҳмат айтмоқчисан?
— “Ўзбекнаво” эстрада бирлашмасига. Олдиларига бир қоп ғоя олиб борсанг, бир пиёла қолдиришади…
Агар йигитларнинг “бир пиёла” ғояси шу бўлса, “Шум бола” фильмида бой айтганидек “Ҳали бу чаласи бўлса, ҳаммасини айтсанг бира тўласи ўлдирар экансанда а?..”.
Бир куйганимга минг куйган бўлиб қўшилган дард бу эмас аслида. Саҳнада туриб айтилаётган уятсиз, бепарда сўзларга зални бошига кўтариб, хохолаб кулаётган инсонлардир. Улар орасида хотин-қизлар ҳам бор, ёши катта-кичиклар ҳам…
Биз ўзимизни шунчалик ҳурмат қилмай қўйдикми?
Бизнинг савиямиз шу даражага етдими?
Биз мободо телба бўлиб қолмадикми?
Гапларимни танқид қилишга шошилманг… Балки мен ошириб-тошириб гапираётгандирман, аммо бу нарсаларга жим қараб туролмайман. Чунки фуқаролик позициям бунга йўл қўймайди.
Савиясизлик, дидсизлик, шарм-ҳаёсизлик, уятсизлик бугун бизни нафратланишга эмас, акчинча, кулдиришга туртки бўляптими, бу ишлар катта-катта саҳналарда, минглаб одамлар қаршисида бемалол гапириляптими ва энг ачинарлиси бу гап-сўзларни бемалол, хохолаб, қўлларимизга шапиллатиб, қизармасдан, кулиб томоша қиляпмизми, демак, ҳеч кимдан, ҳеч нарсадан хафа бўлишга ҳаққимиз йўқ.
Замонни тинч қўяйлик…
Тирикчиликни баҳона қилмайлик..
Шунчаки, шунчаки ИНСОН деган мукаррамликдан бошқа нарсага айланиб қолмаяпмизми, деб ўзимизга ўзимиз савол берайлик…
Zamon o’zgarishi bilan birga kulgilarning mavzusi ham o’zgarib bormoqda. Chet eldan kirib kelgan bu «KVN» ni hazm qilish qiyin bo’lmoqda. Oldinlari qiziqchilarni miriqib oilaviy o’tirib tomosha qilar edik. Hozir esaaa. Ustoz san’atkorlar bunday zamonaviy kulgularni ko’rsaaa. «Essiz san’atimiz», — degan bo’lar edi.
Kulguning eng rivojlangan davrlaridan biri bu Xojiboy Tojiboyevning hayotlik davriga to’g’ri keladi. Ul zot kulguni hayotdan, bizning o’zimizdan olib gapirgan, hozirgilar esa «chegara» ni buzib o’tmoqdalar. Yangi avlod qiziqchilarida, ayrimlarida, qiziqchilik etika — estetikasi unutilib ketmoqda. Odob — axloqqa umuman e’tibor qilmayapti. Bu esa oilaviy dam olishni «beliga tepmoqda». Shunday «bachkana» gaplar qiladiki, uyalgandan yerga kirib ketasan kishi.
juda yaxshi mavzu. hozirgi kunda juda kòplab sòz ustalari shu yòlni tanlab olishgan. Nega deganda xalq ichidan olib kuldirishga ularning aqli ham farosati ham yetmaydi
Ha, maqolada aytilgan gaplar o`rinli. Haqiqatdan ham bugun yumor, hajviyadan mutloq xabari yo`qlar bemalol sahnaga chiqib, ommani o`zining «sovuq urgan» hazillari bilan kuldirishga intilishmoqda. O`ylab qolaman, nahot kulgi deganda ba`zilar og`izga kelgan jumlani bir-ikki chayqab, uloqtirish deb tushunsalar?!
Mavzu yaxshi. Tanqid ham. Undagi berilgan va berilishi kerak bo’lgan savollar ham. Adashmasam, bu maqola facebook ijtimoiy tamog’ida tarqalgandi. Lekin, maqola maqolaligicha qolib ketmasaydi deb qo’rqaman. Bu huddi yong’in payti yong’inga qarshi qo’llanmani keltirishdek bo’lib qolmasligi uchun harakat qilish kerak. Muallif ham, biz ham. va albatta «O’zbeknavo» ham. Toki kulgi deganda tutanishdan keyin qolgan «kul»nimas, samimiy «kul» deyishlarini eslab tabassum qilaylik.
Kulgi bilan davolash, kulgi bilan kamchiliklarni tuzatish, ayblarni berkitish, o`rinli hazillar bilan davrani «qizdirish» mumkin. Biroq bu kansert tashkilotchilari va ishtirokchilari, qolaversa, yana qator boshqa jamoalar ham o`z chiqishlarida bu kabi mavzuga keng o`rin bermoqdalarki, oxiri qanchalik ochiq-oydin bo`lib ketishini taxmin qilish qiyin emas.
«Sahnada turib aytilayotgan uyatsiz, beparda so`zlarga zalni boshiga ko`tarib, xoxolab kulayotgan insonlar: ular orasida xotin-qizlar ham bor, yoshi katta-kichiklar ham…» Darhaqiqat, masalaning eng muhim jihati ham shu. Ayniqsa, yosh bolalar borligi. Hozirdanoq uyat, andisha, or-nomus tuyg`ulariga berilayotgan bu kabi «zarbalar» keyinchalik, tuzatib bo`lmas axloqiy, tarbiyaviy jarohatlar yetkazmay qolmaydi.
Paradoksni qarangki, o’sha yerda o’tirgan katta yoshli, o’rangan ayollar ham qoyib kulishmoqda. «Million» jamoasining konsertini tomosha qilish jarayonida bunga guvoh bo’ldim. Uyatsiz gaplar hech kimni hali «avtoritet» qilib qo’ymagan. Aksincha, bachkanalikdan boshqa taassurot uyg’otmaydi sog’lom aqlli kishida.
Ha mayli konsertga tushib kuldiz endi shu so’zlarni unitvoring yo’q biz unday qilmayapmiz, so’zlarni yodlab olib bir-birimizni ustimizdan kulishda foydalanamiz, ko’cha. kalidor xattoki jamoat joylarida baqirib takrorlaymiz shu narsalarni to’xtatmasak to’tiga aylanib qolamiz.
Hamma narsaning chek chegarasi bor. Kuldiryapman deb juda bachkanalashib ketmaslik kerak. «KVN» dagilar bo`ladigan gapni ham bo`lmaydigan gapni ham gapiryaptilar, vaholangki u yerda o`tirganlar ham mazza qilib kulishyapti. To`g`ri gaplarini ochiq- oydin aytmasdan boshqacha aytganda «qog`ozga o`rab» gapiryapdilar lekin bu yaqqol bilinib turibdi. Kulgi umrni uzaytiradi lekin bunday bachkanalik bilan emas.
Me’yor. Hamma narsada me’yor mavjud. Jumladan, kuldirishda ham. Kuldirishim kerak ekan deb og’izga kelgan turli xil gaplarni aytaverish ham to’g’ri emas.