Ustoz va shogird hangomasi

hazil

 

Ustozning pand-nasihatin,

Olmas ba’zi talaba.

Teskari ish qilganini,

O`zicha der – g`alaba!

“Oshkoralik”, deb g`o`yadi,

Yuzgachopar bo`lsa kim.

Ustozi haq gapni aytsa,

O`tirolmas aslo jim.

Mahmadana bir talaba,

Ustozin mot qilmoqchi.

Yoshligida qandoq bo`lgan?

Endi shuni bilmoqchi.

– Ma’zur tuting,– depti dangal,

qilmasdan hech yuz-xotir.–

Ikki og`iz gap so`rasam,

Demang-da og`zibotir.

Talabalik yillaringiz,

qilmaganmisiz xato?

Biror darsga kechikmasdan,

Kelarmidingiz hatto?

– Kechikkanman,– depti ustoz,

Rostin olib bo`yniga.

Arqonini uzun tashlab,

Talabasin o`yiniga.–

qattiqg`o`lroq edi ustoz,

Kiritmasdi darsiga.

Tarbiyasin to`g`ri anglab,

Chidardik “chorasi”ga.

– Imtihonda qay yo`l bilan,

Olardingiz zo`r baho?

Savollari chigal bo`lib,

Bilmay qolsangiz goho?

Biroz no`noq talabalar,

Bo`lgan, deysiz, axir mo`l.

Tanish-bilish ketmasmidi,

Topmasmidi hech kim yo`l?

– Sen o`zingcha o`ylaysanki,

“Nozik joydan” tutdim, deb.

Shu yo`l bilan ustozimni,

Endi gapdan yutdim, deb.

Imtihonda gar qiynalsak,

“Shpargalka” jonimiz.

Bo`lgan edi tanish-bilish,

Til topishgan onimiz.

– Qizlar bilan qay tarzda,

Muomala bo`lardi?

– Yuragiga yo`l topolsak,

Shunda ko`ngil to`lardi.

– Devorlarga rasm chizib,

Ketganmisiz biror payt?

– Ikki ism bosh harfini,

Devorga ham qildim qayd…

– Papiros ham chekkandirsiz?

Demang, savol xo`b g`alat…

– Goho chekar edik biz ham,

qilib ko`zni shamg`alat…

– Bayramlarda qittak-qitak…

– Otganimiz rost, inim…

Endi esa ichganlarni,

Ko`rsam qo`zir xo`b jinim.

– Mushtlashib ham qolgandirsiz,

Bezorini ko`rganda.

– Ko`zimdan o`t chaqnagandi,

Bir barzangi urganda…

– Avtobusga pul to`lamay,

Qochgandirsiz ehtimol?

– Bitta hujjat ko`rsatgandim,

Nazoratchi bo`lgan lol.

U tushungan odam ekan,

Meni mulzam qilmadi.

Sariq chaqam yo`qligi-chun,

Ustimdan ham kulmadi…

– Bo`lganmisiz dangasaroq?

– Shundoq bo`lib qolardi.

O`lda-jo`lda ba’zi ishlar,

Dilga g`ashlik solardi.

* * *

Bu gaplardan talabasi,

qolib sanar o`zini.

Ustoz esa salmoq bilan,

Shunda aytar so`zini:

– Yoshlik kim-chun beboshlikdir,

Kim to`qlikka sho`x chunon.

Ustozining aytganini,

qilmagan – xor begumon.

Ota kabi urishganin,

“Unoshi” deb alqagan.

Odam bo`lmoq istaganlar,

Odobini saqlagan.

Ta’zim bajo aylab biz ham,

Mana etdik murodga!

Tarbiyani olmaganlar,

qolib ketdi uyatga…

 To`lqin ESHBEK

 ***

 

 Устоз ва шогирд ҳангомаси

Ҳазил

 Устознинг панд-насиҳатин,

Олмас баъзи талаба.

Тескари иш қилганини,

Ўзича дер – ғалаба!

“Ошкоралик”, деб қўяди,

Юзгачопар бўлса ким.

Устози ҳақ гапни айтса,

Ўтиролмас асло жим.

Маҳмадана бир талаба,

Устозин мот қилмоқчи.

Ёшлигида қандоқ бўлган?

Энди шуни билмоқчи.

– Маъзур тутинг,– депти дангал,

Қилмасдан ҳеч юз-хотир.–

Икки оғиз гап сўрасам,

Деманг-да оғзиботир.

Талабалик йилларингиз,

Қилмаганмисиз хато?

Бирор дарсга кечикмасдан,

Келармидингиз ҳатто?

– Кечикканман,– депти устоз,

Ростин олиб бўйнига.

Арқонини узун ташлаб,

Талабасин ўйинига.–

Қаттиққўлроқ эди устоз,

Киритмасди дарсига.

Тарбиясин тўғри англаб,

Чидардик “чораси”га.

– Имтиҳонда қай йўл билан,

Олардингиз зўр баҳо?

Саволлари чигал бўлиб,

Билмай қолсангиз гоҳо?

Бироз нўноқ талабалар,

Бўлган, дейсиз, ахир мўл.

Таниш-билиш кетмасмиди,

Топмасмиди ҳеч ким йўл?

– Сен ўзингча ўйлайсанки,

“Нозик жойдан” тутдим, деб.

Шу йўл билан устозимни,

Энди гапдан ютдим, деб.

Имтиҳонда гар қийналсак,

“Шпаргалка” жонимиз.

Бўлган эди таниш-билиш,

Тил топишган онимиз.

– Қизлар билан қай тарзда,

Муомала бўларди?

– Юрагига йўл тополсак,

Шунда кўнгил тўларди.

– Деворларга расм чизиб,

Кетганмисиз бирор пайт?

– Икки исм бош ҳарфини,

Деворга ҳам қилдим қайд…

– Папирос ҳам чеккандирсиз?

Деманг, савол хўб ғалат…

– Гоҳо чекар эдик биз ҳам,

Қилиб кўзни шамғалат…

– Байрамларда қиттак-қитак…

– Отганимиз рост, иним…

Энди эса ичганларни,

Кўрсам қўзир хўб жиним.

– Муштлашиб ҳам қолгандирсиз,

Безорини кўрганда.

– Кўзимдан ўт чақнаганди,

Бир барзанги урганда…

– Автобусга пул тўламай,

Қочгандирсиз эҳтимол?

– Битта ҳужжат кўрсатгандим,

Назоратчи бўлган лол.

У тушунган одам экан,

Мени мулзам қилмади.

Сариқ чақам йўқлиги-чун,

Устимдан ҳам кулмади…

– Бўлганмисиз дангасароқ?

– Шундоқ бўлиб қоларди.

Ўлда-жўлда баъзи ишлар,

Дилга ғашлик соларди.

* * *

Бу гаплардан талабаси,

Ғолиб санар ўзини.

Устоз эса салмоқ билан,

Шунда айтар сўзини:

– Ёшлик ким-чун бебошликдир,

Ким тўқликка шўх чунон.

Устозининг айтганини,

Қилмаган – хор бегумон.

Ота каби уришганин,

“Уноши” деб алқаган.

Одам бўлмоқ истаганлар,

Одобини сақлаган.

Таъзим бажо айлаб биз ҳам,

Мана етдик муродга!

Тарбияни олмаганлар,

Қолиб кетди уятга…

 Тўлқин ЭШБЕК